چرا آفت میزنیم ؟ بررسی راه های درمان آفت های دهانی

آفت دهان
آفت دهانی نوعی زخم کوچک و کم عمق است که به شکل زخم های بیضی شکل و یا گرد سفید رنگ در مخاط دهان، زبان و حلق ایجاد میشود و در اکثر مواقع خود به خود در عرض ۱ تا ۲ هفته بهبود پیدا میکند. اغلب ممکن است با درد همراه باشد و خوردن، آشامیدن یا حتی صحبت کردن را با دشواری همراه میکند. باید به این نکته توجه داشت که آفت دهانی منشأ ویروسی و باکتریایی ندارد بنابراین مسری نیست. همچنین تا به امروز علت ثابت شده و دقیقی برای ایجاد آن بیان نشده است ولی مواردی همچون استرس، کمبود های تغذیهای، عوامل ژنتیکی و حتی تغییرات هورمونی در خانمها را میتوان به عنوان علت های زمینه ساز برای بروز آفت دهانی به شمار آورد.
انواع آفت

آفت های دهانی عارضه دردناکی هستند که بر اساس شدت و سایز ضایعه به سه نوع اصلی تقسیم میشوند :
آفت دهانی کوچک (مینور)
شایعترین نوع آفت ها محسوب میشود.
مرکزیت سفید یا زرد رنگ به همراه حاشیه قرمز رنگ ظاهر میشود.
اندازه زخم ها کوچک با قطر حدود یک سانتی متر میباشد.
اسکار (رد زخم) به جای نمیگذارد و خود به خود در عرض یک تا دو هفته از بین میرود.
درد کمتری نسبت به سایر انواع آفت ها دارد. لازم به ذکر است اگر بار اولی است که مبتلا به آفت دهانی میشوید احتمالا آفت شما از نوع اول یعنی مینور باشد و در بازه زمانی کوتاهی بهبود مییابد در غیر اینصورت مشورت با پزشک ضروری است.
آفت دهانی بزرگ (ماژور)
از شیوع کمتری نسبت به نوع اول برخوردار است.
اندازه زخم ها بزرگتر از یک سانتی متر است.
ممکن است با ایجاد اسکار همراه باشد.
نسبت به نوع مینور عمیق تر و دردناکتر هستند و نیازمند زمان بیشتری (۲تا ۶ هفته) برای بهبودی هستند.
گاهی در افرادی با مشکلات ایمنی ایجاد میشوند.
آفت دهانی هرپتی فرم
نادرترین نوع آفت ها محسوب شده که به صورت چندین زخم کوچک و تودهای در حدود ۱۰ تا ۱۰۰ زخم ظاهر میشوند. همانند عفونت های ویروسی هرپسی به نظر میرسد اما مرتبط به ان نمیباشد.
در برخی اوقات ممکن است زخم ها به یکدیگر پیوسته و زخم نامنظم و بزرگتری ایجاد میکنند.
بیشتر در بزرگسالان و سنین بالا دیده میشود.
معمولا باعث ایجاد اسکار و جای زخم نمیشود.
دردناک است و بهبودی ان ممکن است چندین هفته به طول بیانجامد.
ممکن است نشانهای از مشکلات زمینهای جدی باشند و نیاز به بررسی پزشک یا دندانپزشک دارند.
علت آفت دهان

همانطور که پیشتر ذکر شد علت دقیق آفت دهان هنوز ناشناخته است ولی میتوان علت هایی که در زیر به آن اشاره میشود را به طور کلی به عنوان محرک های احتمالی و زمینهساز در نظر گرفت ؛
- آسیب های فیزیکی به بافت دهان
- استرس و اضطراب
- کمبود تغذیه ای
- تغییرات هورمونی
- ژنتیک
- حساسیت های غذایی
- اختلال یا ضعف در سیستم ایمنی
- ترک دخانیات
- عصب کشی دندان
- بارداری
- جراحی
- ایدز
آسیب های فیزیکی به بافت دهان
گاز گرفتن ناگهانی بخش داخلی دهان، استفاده از مسواک با درجه سختی زیاد یا با شدت مسواک زدن یا صدمه در اثر کارهای دندانپزشکی و یا براکت های ارتودنسی را شامل میشود.
استرس و اضطراب
مطالعات نشان داده استرس واضطراب عاطفی وجسمانی یا تغییرات ناگهانی و تنشی در محیط از عوامل اثرگذار در بروز آفت است.
کمبودهای تغذیهای
کمبود ویتامین های ب۱۲، اسید فولیک یا آهن به بروز آفت کمک میکنند.
تغییرات هورمونی
بیشتر در نوجوان و زنان شایع است اما در کودکان هم میتواند نقش داشته باشد.
بیماری های زمینهای
احتمال دارد در اثر بیماری هایی نظیر سلیاک(حساسیت به گلوتن) یا بیمارهای خودایمنی و التهابی همانند کرون و سندرم بهجت به وجود بیاید.
ژنتیک
در صورتیکه والدین شما سابقه آفت مکرر داشته باشند احتمال ابتلای شما هم بیشتر خواهد بود.
حساسیت های غذایی
حساسیت به مواد غذایی مثل شکلات، مرکبات، خشکبار و غذاهای تند و شور در بروز آفت دهانی اثرگذارند.
اختلال یا ضعف در سیستم ایمنی
در افرادی که داروی ضعیف کننده سیستم ایمنی بدن را مصرف میکنند، امکان ابتلای انها به آفت دهانی بیشتر است.
ترک دخانیات
گاهی پیش می آید یک فرد بعد از ترک سیگار دچار بی نظمی در ایمنی بدن خود میشود و دهان فرد دچار افت های زیاد میشود.
آفت دهان پس از عصب کشی
این مورد از موارد شایع محسوب نمیشود ولی ممکن است در برخی افراد به دلیل وجود استرس بالا، ضعف موقتی سیستم ایمنی، حساسیت فرد یا تحریک بآفت دهان در هنگام عصب کشی رخ دهد.
آفت کنار دندان عقل

ضایعهای که در کنار دندان عقل به شکل آفت دهانی دیده میشود، پریکورنایتیس یا التهاب بافت لثه نام دارد و با آفت دهانی متفاوت است. اغلب به دلیل تغییر مسیر دندان عقل در اثر نداشتن فضای کافی برای رشد ایجاد میشود. بی اهمیتی به این بیماری باعث تشدید شدن آن خواهد شد.
آفت دهان در بارداری
بروز آفت دهانی در دوران بارداری از معضلات رایج در این دوره است که ناشی از عدم تعادل هورمونی و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن میباشد. تغییر در ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون در خون که رابطه مستقیمی با افزایش حساسیت لثه دارند، میتواند منجر به ایجاد آفت شود.
بروز آفت دهان بعد از عمل بینی
ایجاد التهاب و زخم در بافت های اطراف از عوارض هر جراحی محسوب میشوند و جراحی رینوپلاستی یا همان جراحی بینی نیز از این قاعده مستثنی نیست. همین زخم های کوچک ممکن است باعث ایجاد افت دهانی شوند. همچنین عواملی که پیشتر در بالا ذکر شد نیز میتوانند از عوامل ابتلا به افت دهانی بعد از عمل بینی نیز محسوب شوند.
آفت دهان و ایدز
در بیماری ایدز، ویروس سلول های دفاعی بدن را هدف قرار داده که به دنبال این اتفاق سیستم ایمنی تضعیف میگردد. یکی از عوامل بروز آفت دهانی همین تضعیف شدن سیستم ایمنی بدن است.
آفت های ناشی از بیماری ایدز با آفت های معمولی را باید از هم متمایز کرد. آفت های معمولی اصولا خود به خود و نهایتا در عرض دو هفته بهبود پیدا میکنند ولی آفتهای ناشی از ایدز در بازهی طولانی تری باقی میمانند و به آسانی درمان پذیر نیستند. زمانی میتوان گفت آفت نشانه ایدز و مشکوک است که طی دوره هایی که ۵-۶ بار در یک ماه تکرار شود و به آسانی درمان نشود.
علت آفت دهان در کودکان
لازم به ذکر است که علت بروز آفت دهانی در کودکان و بزرگسالان تفاوت زیادی با هم ندارند و میتوان در یک گروه به دسته بندی انها پرداخت. ممکن است با مواردی مثل الرژی غذایی، برخی داروها، عوامل ژنتیکی، مصرف خمیردندان های حساسیت زا مرتبط باشد. درمان آفت در کودکان بیشتر به تسکین درد میپردازد چراکه آفت ها بدون نیاز به درمان خاصی خود به خود بهبود پیدا میکنند. البته باید توجه داشت در درمان کودکان باید از محصولات مناسب سن کودکان استفاده و با پزشک مشورت شود. اگر کودک تب و علائم دیگری مثل کاهش وزن داشته باشد یا زخم ها بیشتر از دو هفته باقی بمانند مراجعه به پزشک ضروری است.
علت آفت دهان نوزاد

آفت دهانی در نوزادان و کودکان زیر دو سال ایجاد نمیشود. در نوزادان یک عفونت ویروسی به نام تبخال(هرپس)باعث ایجاد ضایعه میشود که معمولا با آفت دهانی اشتباه گرفته میشود. که بهتر است با مراجعه و مشورت به پزشک به درمان آن اقدام کنید و از عوارض جدی تر جلوگیری کنید.
درمان آفت دهان
درمان آفت دهانی معمولا روش های دارویی(پزشکی) و خانگی را شامل میشود که به تسکین و بهبود زخم و آفتها کمک میکند. باید در نظر داشت که روشهای درمان آفت دهانی در بزرگسالان تفاوتی با کودکان نداشته و در هر دو گروه سنی یکسان است. روشهایی که در ادامه اورده شده است میتواند به کاهش علائم و تسریع بهبودی کمک کند :
الف) درمان های خانگی :
درمان آفت دهان با جوش شیرین
درمان آفت دهان با عسل
درمان آفت دهان با رب انار
درمان آفت دهان با جوش شیرین
جوش شیرین به بهبود یافتن آفت های دهانی کمک میکند. به دو روش میتوان در درمان آفت دهانی از آن کمک گرفت.
۱. یک قاشق چای خوری از آن را در نصف لیوان آب حل کرده و محلول را به مدت ۳۰ثانیه در دهان چرخانده و خارج کنید.
۲.مخلوط کردن جوش شیرین با کمی آب تا به شکل خمیر درامده و ان را روی آفت بمالید.
در هر دو روش بسته به نیاز خود میتوانید هر چند ساعت یکبار انجام دهید.
درمان آفت دهان با عسل
این روش برای کودکان بالای یکسال نیز مناسب میباشد. مقداری عسل را بر روی زخم یا آفت دهانی بمالید. عسل بخاطر خاصیت ضدالتهابی خود در درمان آفت دهانی موثر است همچنین باعث جلوگیری از عفونت ثانویه آفت دهانی میشود. برای حفظ خواص درمانی عسل و گرفتن نتیجه بهتر بهتر است از عسل طبیعی و غیرفرآوری شده استفاده کنید.
درمان آفت دهان با رب انار
رب انار به دلیل خاصیت انتی اکسیدانی و ضدالتهابی خود علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن، سبب درمان و تسکین آفت و جوش های ریز دهانی میشود.
برای درمان سریع آفت دهان با رب انار فقط کافیست مقداری از آن را هر روز روی محل زخم و آفت دهانی قرار دهید.
ب) درمان های دارویی :
در صورت نیاز به استفاده از درمان های دارویی میتوان از موارد ذیل استفاده کرد :
ژلها و پمادهای موضعی
اگرچه استفاده از ژل های تسکین دهنده و بی حس کننده موضعی بدون نیاز به نسخه مثل لیدوکایین و بنزوکائین باعث تسکین درد آفت میشود اما باید توجه داشت که مصرف این نوع داروهای بی حس کننده بخاطر داشن عوارض زیاد و غیر قابل اجتناب حتما باید با تجویز پزشک همراه باشد.
دهان شویهها
از دهانشویه بنزیدامین برای کاهش التهاب و همچنین جلوگیری از عفونت استفاده میشود.
درمان آفت با شربت دیفن هیدرامین
دیفن هیدرامین به عنوان داروی ضد آلرژی استفاده میشود اما به علت خواص ضد التهابی و بی حس کننده خود در درمان آفت های دهانی نیز کاربرد دارد. برای استفاده از آن فقط کافیست مقداری از شربت را در مقداری اب رقیق کرده و به عنوان دهانشویه به مدت ۳۰ ثانیه در دهان خود چرخانده و خارج کنید. بهتر است برای جوابدهی بهتر و سریعتر این کار را سه مرتبه در روز تکرار کنید.
قطره آفت دهان پرسیکا

به خاطر دارا بودن ترکیباتی همانند نعنا و بومادران در بهبود مشکلات دهان و دندان موثر میباشد. این دارو با جلوگیری از خونریزی و التهاب لثه و تسکین درد از بروز آفت دهانی جلوگیری میکند.
مکمل های غذایی
مصرف مکملها در صورت کمبود ویتامین هایی مثل ب۱۲، آهن با مشورت پزشک میتواند در درمان آفت دهانی کمک کننده باشد.
قطره آفت دهان بزرگسال
قطره های متنوعی برای درمان زخمهای دهانی برای بزرگسالان وجود دارد که از بین آنها میتوان به میرتکس و آفتین ژل مورد اشاره کرد.
به عنوان مثال برای استفاده از قطره میرتکس ، چند قطره از آن را روی یک تکه پنبه ریخته و 30 ثانیه روی زخم نگه دارید. بهتر است برای جوابدهی بیشتر این کار را 3 مرتبه در روز تکرار کنید.
مقالات مشابه
در صورت علاقه مندی به مطالعه بیشتر درباره آفت های دهانی و موارد مرتبط میتوانید از مقالات معتبر زیر استفاده کنید :
سوالات متداول
آفت زیاد دهان نشانه چیست ؟
همانطور که در بالا اشاره شد آفت زیاد دهان میتواند ناشی از استرس، تروما ( ضربه ) ، بیماری های خاص و یا کمبود ویتامین های لازم باشد.
آفت دهان چیست ؟
یک ضایعه کوچک سطحی و غیر مسری است که اغلب بر روی زبان، لثه و بآفت های نرم داخل دهان ایجاد میشود. معمولا به شکل دایره و بیضی زرد یا سفید رنگ پدیدار میشوند و در اکثر مردم شایع است.
آیا آفت دهان خطرناک است ؟
آفت های دهانی به خودی خود خطرناک نیستند و معمولا بعد از حدود یک الی دو هفته بهبود پیدا میکنند اما زمانیکه این آفت ها به طور مکرر و شدید ظاهر میشوند، بعد از دو هفته بهبود حاصل نشد و همچنین روش های درمان خانگی نیز هیچ تاثیری بر روند درمان آنها نداشت بهتر است از یک متخصص بیماری های دهان مشورت و کمک گرفته شود.
آیا ممکن است ارتودنسی یکی از دلایل ایجاد آفت دهان باشد ؟
ایجاد آفت دهانی از عوارض شایع ارتودنسی میباشد چراکه ممکن است در هنگام انجام ارتودنسی یا براکت گذاری، دهان دچار جراحت سطحی و زخم شود که همین زخمها خود سبب ایجاد آفت در دهان فرد میشود.
برای افت دهان چی نخوریم ؟
رژیم غذایی مناسب در درمان و پیشگیری از آفت دهانی نقش بسزایی را در سلامت دهان برعهده دارد. پرهیز از غذاهای تند و شور و مواد غذایی حساسیت زا نظیر توت فرنگی، تخم مرغ، آجیل و قهوه احتمال ابتلا به آفت را افزایش میدهند. مصرف غذاهایی که سفت و خشک هستند نیز ممکن است باعث ایجاد آفت دهان شوند.