سیاهی دندان مصنوعی + 7 روش سفید کردن آن
سیاهی دندان مصنوعی معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سطح رزینی یا اکریلی آن در تماس مداوم با رنگ‌دانه‌های غذایی ، پلاک میکروبی یا مواد شیمیایی قرار گیرد. این تغییر رنگ اغلب در افرادی دیده می‌شود که بهداشت پروتز را به‌خوبی رعایت نمی‌کنند یا از شوینده‌های نامناسب استفاده می‌کنند. همچنین در پروتزهایی که قطعات فلزی دارند، واکنش‌های شیمیایی با بزاق یا رطوبت دهان می‌تواند باعث تیرگی موضعی شود.
علل شایع سیاه شدن دندان مصنوعی
رایج‌ترین دلایل که در بیشتر کاربران دندان مصنوعی دیده می‌شود عبارتند از :
- مصرف چای، قهوه، نوشابه و مواد غذایی رنگ‌زا : رنگ‌دانه‌های موجود در این نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها به مرور به سطح دندان مصنوعی نفوذ کرده و باعث تغییر رنگ آن می‌شوند.
- سیگار و دخانیات : نیکوتین و قطران موجود در سیگار و قلیان باعث لکه‌های زرد تا قهوه‌ای روی سطح دندان مصنوعی می‌شوند.
- تمیز نکردن منظم دندان مصنوعی : ماندن جرم، پلاک، بزاق و ذرات غذایی روی دندان مصنوعی باعث کدر و تیره شدن سطح آن می‌شود.
- استفاده طولانی‌مدت بدون تعویض : با گذشت زمان، سطح دندان مصنوعی فرسوده و متخلخل شده و مستعد جذب رنگ و لکه می‌شود.
- استفاده از دهان‌شویه‌های حاوی کلرهگزیدین : این نوع دهان‌شویه‌ها ، اگر طولانی‌مدت استفاده شوند، می‌توانند باعث تیرگی دندان‌ها شوند ، به‌ویژه در پروتزهایی با سطح متخلخل.
- رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در اثر بهداشت ضعیف : رشد میکروارگانیسم‌ها روی سطح دندان مصنوعی، به‌ویژه در شب یا در محیط مرطوب، موجب ایجاد لکه‌های سیاه یا زرد می‌شود.
مراقبت از دندان مصنوعی : چه کارهایی باعث آسیب یا تغییر رنگ آن می‌شود ؟
اشتباهات رایج در نگهداری که با کمی دقت قابل پیشگیری هستند :
- استفاده از خمیردندان نامناسب : خمیردندان‌های معمولی حاوی مواد ساینده هستند که سطح دندان مصنوعی را خراش می‌دهند و باعث جذب بیشتر رنگ‌دانه‌ها می‌شوند.
- شست‌وشو با آب سخت و تجمع مواد معدنی : آب‌های دارای املاح زیاد ممکن است باعث رسوب کلسیم یا لکه‌های سفید یا خاکستری روی سطح دندان شوند.
- ساییدگی یا خش سطح دندان مصنوعی به دلیل برس زبر یا مواد ساینده : استفاده از برس یا تمیزکننده‌های زبر باعث ایجاد خراش‌های میکروسکوپی می‌شود که به‌مرور رنگ می‌گیرند.
- نگهداری در کنار فلزات یا ظروف نامناسب : تماس دندان مصنوعی با فلزات در محلول آب یا ضدعفونی‌کننده ممکن است واکنش داده و باعث تیرگی سطح شود.
- استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده خانگی مثل وایتکس : محلول‌های سفیدکننده خانگی باعث تخریب سطح دندان مصنوعی و تغییر رنگ شدید یا زردی غیرطبیعی آن می‌شوند.
- غرغره یا شست‌وشو با جوشانده‌های گیاهی رنگ‌دار (مثل چای غلیظ، زعفران) : این مواد طبیعی هم می‌توانند مثل چای یا قهوه، رنگ‌دانه‌هایی داشته باشند که به مرور زمان باعث رنگ‌گرفتن پروتز می‌شوند.
علل نادر و تخصصی سیاه شدن دندان مصنوعی
دلایلی که کمتر دیده می‌شوند یا در شرایط خاص بروز می‌کنند :
- تغییر pH بزاق دهان (به علت رژیم ، بیماری یا دارو) : تغییر اسیدی یا قلیایی شدن بزاق دهان می‌تواند بر رنگ‌پذیری سطح دندان مصنوعی تأثیر بگذارد.
- مصرف برخی داروها مثل مکمل آهن یا آنتی‌بیوتیک‌های خاص : این داروها می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با تغییر ترکیب بزاق یا رنگ آن ، باعث ایجاد لکه شوند.
- استفاده از مواد اولیه بی‌کیفیت یا رزین‌های نامرغوب در ساخت دندان مصنوعی : دندان‌هایی که از مواد ارزان و بی‌کیفیت ساخته شده‌اند ، مقاومت کمی در برابر لکه‌پذیری دارند و زودتر تغییر رنگ می‌دهند.
پیشگیری از سیاه شدن دندان مصنوعی
در ادامه ، مهم ترین اقدامات پیشگیری و درمان تغییر رنگ دندان مصنوعی را به‌صورت منظم ، ساده و کاربردی آورده شده اند :
- شست‌وشوی روزانه با مواد مناسب : دندان مصنوعی باید روزی یک تا دو بار با مسواک نرم و شوینده‌های مخصوص پروتز دهان (نه خمیردندان معمولی) تمیز شود.
- جلوگیری از مصرف زیاد مواد رنگ‌زا : مصرف قهوه ، چای ، نوشابه تیره ، سس سویا ، زردچوبه و سایر مواد پررنگ باید محدود شود یا پس از مصرف ، دهان شسته شود.
- عدم مصرف دخانیات : ترک سیگار و قلیان یکی از مؤثرترین راه‌ها برای حفظ رنگ دندان مصنوعی است.
- نگهداری صحیح در شب : پروتز باید شب‌ها در آب یا محلول مخصوص نگهداری دندان مصنوعی قرار گیرد ، به دور از نور مستقیم و فلزات.
- پرهیز از استفاده از مواد خانگی مثل وایتکس یا سرکه : این مواد باعث آسیب سطحی به دندان مصنوعی شده و رنگ‌پذیری آن را بیشتر می‌کنند.
- استفاده از دهان‌شویه‌های فاقد کلرهگزیدین : دهان‌شویه‌های رنگی یا ضدعفونی‌کننده‌های قوی نباید به‌طور مداوم استفاده شوند مگر با تجویز پزشک.
- مراجعه دوره‌ای به دندان‌پزشک : ویزیت‌های منظم برای بررسی سلامت پروتز ، حذف رسوبات و لکه‌های اولیه ضروری است.
چگونه دندان مصنوعی سیاه شده را سفید کنیم ؟
- قرص‌های تمیزکننده مخصوص پروتز : قرص‌های مخصوص را در آب حل کنید و دندان مصنوعی را برای مدت زمان مشخص در آن بخیسانید تا لکه‌ها و رسوبات سطحی از بین بروند.
- مسواک زدن با مسواک نرم و محلول‌های شست‌وشوی پروتز : مسواک زدن روزانه دندان مصنوعی با مسواک نرم و شوینده‌های مخصوص ، علاوه بر تمیزی ، به روشن ماندن رنگ آن کمک می‌کند.
- خیساندن در محلول آب و سرکه سفید : ترکیب یک قسمت سرکه سفید با دو قسمت آب گرم محلولی طبیعی برای از بین بردن لکه‌های سطحی است ؛ دندان مصنوعی را تا ۳۰ دقیقه در این محلول قرار دهید و سپس بشویید.
- خیساندن در محلول جوش‌شیرین : یک قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را در آب گرم حل کرده و پروتز را برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در آن بخیسانید ؛ جوش‌شیرین خاصیت ضدعفونی‌کننده و لکه‌بر دارد.
- استفاده از محلول پراکسید هیدروژن رقیق شده : خیساندن کوتاه مدت در محلول ۳٪ پراکسید هیدروژن رقیق شده (با آب برابر) به روشن‌تر شدن رنگ دندان مصنوعی کمک می‌کند ؛ پس از آن با آب کامل بشویید.
- شست‌وشو با آب گرم و صابون ملایم : شستن روزانه دندان مصنوعی با آب گرم و کمی صابون ملایم ، یک روش ساده و بی‌خطر برای حفظ تمیزی و جلوگیری از تغییر رنگ است.
- پاک‌سازی حرفه‌ای توسط دندان‌پزشک : در صورت وجود لکه‌های مقاوم و تغییر رنگ‌های عمیق ، دندان‌پزشک با استفاده از ابزارهای تخصصی و پولیش ، سطح پروتز را تمیز و براق می‌کند.
مواردی که برای سفید کردن دندان مصنوعی توصیه نمی‌شوند یا باید از آن‌ها اجتناب کرد :
1. استفاده از خمیردندان‌های معمولی یا ساینده : این خمیردندان‌ها دارای ذرات ساینده‌ای هستند که سطح دندان مصنوعی را خراشیده و باعث جذب بیشتر لکه‌ها می‌شوند.
2. استفاده از مواد سفیدکننده قوی یا شیمیایی نامناسب : مواد سفیدکننده‌ای مثل کلر یا وایتکس باعث آسیب جدی به سطح دندان مصنوعی و تغییر ساختار آن می‌شوند.
3. تمیز کردن با وسایل سخت یا برس‌های زبر : استفاده از برس‌های سخت یا سیمی می‌تواند به سطح دندان مصنوعی آسیب برساند و موجب خش‌خش خوردگی و تغییر رنگ شود.
4. خیساندن طولانی مدت در محلول‌های غیرمجاز : ماندن پروتز برای مدت طولانی در محلول‌هایی که برای آن طراحی نشده‌اند ممکن است باعث تغییر رنگ یا آسیب به مواد سازنده شود.
5. استفاده از جوهر نمک (نمک حمام) یا مواد ساینده خانگی قوی : این مواد ممکن است در کوتاه‌مدت لکه‌ها را کاهش دهند اما به سطح پروتز آسیب رسانده و باعث مات شدن آن می‌شوند.
جمع‌بندی نهایی : مراقبت درست، رمز ماندگاری دندان مصنوعی
در این مقاله به دلایل و راه‌های پیشگیری و درمان تغییر رنگ دندان مصنوعی پرداختیم. رعایت بهداشت روزانه ، استفاده از روش‌های مناسب تمیزکاری و پرهیز از عوامل مخرب ، کلید حفظ ظاهر و سلامت پروتز است.
در موارد شدید ، درمان‌های تخصصی یا تعویض پروتز لازم است. مراقبت صحیح و مراجعه منظم به دندان‌پزشک بهترین راه برای حفظ زیبایی و کارایی دندان مصنوعی است.
مقالات پیشنهادی بین المللی درباره سیاهی دندان مصنوعی
در صورت علاقه مندی به مطالعه بیشتر درباره ” سیاهی دندان مصنوعی” و موارد مرتبط می‌توانید از مقالات معتبر زیر استفاده کنید :
- Causes and Treatment of Complete Denture Staining: A Review
- چکیده : مروری جامع بر علل لکه‌گیری در دندان مصنوعی و تکنیک‌های تمیزکاری مناسب آن.
- لینک : journals
- Can Dentures Be Whitened? – Henson Family Dental
- چکیده : توضیح روش‌های خانگی قابل قبول برای سفید کردن پروتز بدون آسیب رساندن به آن.
- لینک : tampadentistfl
سوالات متداول سیاهی دندان مصنوعی
علت سیاهی دندان مصنوعی چیست ؟
تجمع لکه‌های رنگی ناشی از مصرف غذا و نوشیدنی‌های رنگ‌زا ، بهداشت ناکافی و فرسودگی مواد سازنده باعث سیاهی دندان مصنوعی می‌شود.
آیا سیاهی دندان مصنوعی قابل درمان است ؟
بله، با تمیزکاری حرفه‌ای ، استفاده از قرص‌های تمیزکننده و پولیش می‌توان لکه‌ها را کاهش داد یا از بین برد.
چگونه می‌توان از سیاه شدن دندان مصنوعی جلوگیری کرد ؟
رعایت بهداشت دقیق ، پرهیز از مواد رنگ‌زا ، ترک دخانیات و نگهداری صحیح پروتز از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری است.
آیا می‌توان دندان مصنوعی را در خانه سفید کرد ؟
بله، با استفاده از قرص‌های مخصوص ، محلول‌های طبیعی مانند سرکه و جوش‌شیرین می‌توان رنگ دندان مصنوعی را روشن‌تر کرد.
آیا استفاده از خمیردندان معمولی برای دندان مصنوعی مناسب است ؟
خیر، خمیردندان‌های معمولی ساینده بوده و می‌توانند به سطح پروتز آسیب بزنند.
چند وقت یک بار باید دندان مصنوعی را تمیز کرد ؟
دندان مصنوعی باید روزانه حداقل یک بار تمیز شود و به صورت دوره‌ای توسط دندان‌پزشک بررسی گردد.
آیا سیاهی دندان مصنوعی نشانه خرابی پروتز است ؟
نه همیشه ؛ اما تغییر رنگ شدید می‌تواند نشان‌دهنده فرسودگی یا آسیب به مواد پروتز باشد.
آیا مصرف چای و قهوه باعث سیاهی دندان مصنوعی می‌شود ؟
بله ، این نوشیدنی‌ها حاوی رنگ‌دانه‌هایی هستند که به مرور سطح پروتز را لکه‌دار می‌کنند
آیا سیگار کشیدن روی رنگ دندان مصنوعی تأثیر دارد ؟
بله ، نیکوتین و قطران موجود در دخانیات لکه‌های تیره‌ای روی دندان مصنوعی ایجاد می‌کند.
چه موقع باید دندان مصنوعی را تعویض کرد ؟
اگر لکه‌ها با تمیزکاری و درمان‌های معمولی رفع نشد یا پروتز آسیب دیده و فرسوده شده باشد ، تعویض آن ضروری است.