ترس از دندانپزشکی : از کودکان تا بزرگسالان
ترس از مراجعه به دندانپزشکی، که به عنوان دنتو فوبیا شناخته می شود، یک مسئله شایع است که به طور قابل توجهی بر سلامت دهان و دندان افراد تأثیر می گذارد. این اضطراب می تواند در هر سنی ایجاد شود، اما اغلب به روش های مختلف در بین کودکان و بزرگسالان ظاهر می شود.
چرا از دندانپزشکی می‌ترسیم ؟
ترس از دندانپزشکی ، که به آن “دندانپزشکی‌هراسی” هم گفته می‌شود ، می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد که یکی از شایع ترین درمان هایی که منجر به ترس از دندانپزشکی میباشد ترس از کشیدن دندان و دیگری تزریق داروی بی‌حسی در داخل دهان است. بیشتر دلایل در کودکان و بزرگسال متفاوت است ما در این مقاله به بررسی این موارد و راهکارهای مقابله با آن می‌پردازیم.
ترس از کشیدن دندان
ترس از کشیدن دندان یکی از شایع ترین ویژگی های دنتوفوبیا است که ممکن است ناشی از برخوردهای ناخوشایند قبلی، اضطراب از درد یا حتی نگرانی از دریافت تزریق بیهوشی باشد. این اضطراب آنقدر شدید است که برخی افراد حتی در مواجهه با ناراحتی شدید دندانپزشکی، مراجعه به دندانپزشکی و خارج کردن دندان را ترک می کنند.
ترس از دندانپزشکی در کودکان
اضطراب کودکان از مراجعه به دندانپزشکی ،نگرانی که کودکان نسبت به مراجعه به دندانپزشکی احساس می کنند یک نگرانی گسترده است و ممکن است ناشی از عوامل متعددی باشد.برخی از این عوامل عبارتند از بسیاری از کودکان به دلیل تجربیات ناگوار، محیط‌های نا آشنا یا حتی صداهای ناشی از ابزارهای دندانپزشکی دچار ترس می‌شوند. این ترس می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
تجربیات منفی گذشته :
اگر کودک قبلاً تجربه‌ای دردناک در دندانپزشکی داشته باشد، ممکن است از رفتن به دندانپزشک امتناع کند.
عدم شناخت: کودکان معمولاً از چیزهای ناشناخته میترسند. عدم شناخت کودک از محیط و ابزار دندانپزشکی موجب اضطراب و ترس می‌شود.
اضطراب والدین: با توجه به اینکه رفتار واضطراب والدین نیز بر روی کودکان تأثیر می‌گذارد. اگر والدین از دندانپزشکی بترسند، این احساس به کودکان منتقل می‌شود.
عدم شناخت :
کودکان معمولاً از چیزهای ناشناخته میترسند. عدم شناخت کودک از محیط و ابزار دندانپزشکی موجب اضطراب و ترس می‌شود.
اضطراب والدین :
با توجه به اینکه رفتار واضطراب والدین نیز بر روی کودکان تأثیر می‌گذارد. اگر والدین از دندانپزشکی بترسند، این احساس به کودکان منتقل می‌شود.
ترس از دندانپزشکی در بزرگسالان
بر خلاف تصور همیشگی ترس از دندانپزشکی در بزرگسالان ممکن است حتی شدیدتر باشد. از جمله عواملی که سبب ترس از دندانپزشکی در بزرگسالان می‌شود عبارت است از :
تجربیات دردناک :
بزرگسالان ممکن است به خاطر تجربیات دردناک گذشته، از دندانپزشکی بترسند و از دنبال کردن درمان‌های لازم خودداری کنند.
احساس کنترل ناپذیری :
در زمان درمان، برخی افراد احساس عدم کنترل می‌کنند که می‌تواند منجر به اضطراب شود.
نگرانی از نتایج :
بزرگسالان ممکن است از هزینه‌های درمان و نتایج نهایی نگران باشند و این مساله می‌تواند ترس آنها را افزایش دهد.
راهکار های غلبه بر ترس از دندانپزشکی ( دنتوفوبیا )
غلبه بر ترس از دندانپزشکی (دنتوفوبیا) می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما با استفاده از استراتژی‌های مناسب و مراجعه به روانشناس و تکنیک‌های مدیریت اضطراب، می‌توانید این ترس را کاهش دهید یا از بین ببرید. در ادامه چند روش مؤثر برای مقابله با این ترس آورده شده است:
1. انتخاب دندانپزشک مناسب
جستجو برای دندانپزشک دلسوز : یک دندانپزشک که تجربه کار با بیماران مضطرب دارد و به احساسات شما توجه می‌کند، می‌تواند به شما کمک کند احساس راحتی کنید.
بررسی نظرات : نظرات بیماران قبلی و تجربیات آنها می‌تواند در انتخاب یک دندانپزشک مناسب به شما کمک کند.
2. آموزش و کسب اطلاعات
آگاهی از روند درمان: در مورد روش‌های دندانی که قرار است انجام شود، اطلاعات بیشتری کسب کنید. دانستن اینکه دقیقا چه اتفاقی می‌افتد می‌تواند ترس شما را کاهش دهد و همچنین پرسش از دندانپزشک در مورد سوالاتی که ذهن شما را مشغول کرده و موجب اضطراب شما می‌شود هم می‌تواند کمک کننده باشد.
3. استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخشی
تنفس عمیق : قبل و در طول درمان، تمرین تنفس عمیق می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند.
مدیتیشن و یوگا : این نوع تمرینات می‌توانند به ایجاد آرامش و کاهش استرس کمک کنند.
4. ملاقات‌های تدریجی
مراجعه‌های کوتاه : می‌توانید با قرار ملاقات‌های کوتاه و بدون درمان‌های پیچیده شروع کنید تا به تدریج اعتماد به نفس شما افزایش یابد.
آشنا شدن با دندانپزشک : در ملاقات‌های ابتدایی، با دندانپزشک گپ بزنید و در مورد نگرانی‌های خود صحبت کنید.
5. استفاده از آرام‌بخش‌ها
داروهای آرام‌بخش : در صورت نیاز و با مشورت دندانپزشک، می‌توانید از آرام‌بخش‌های خوراکی یا تزریقی استفاده کنید تا اضطراب شما کاهش یابد.
تکنیک‌های بی‌حسی : برخی از دندان‌پزشکان از روش‌های پیشرفته بی‌حسی استفاده می‌کنند که ممکن است درد را به حداقل برساند.
6. تعیین کد و گفتمان
کد محرک : یک کد تعیین کنید که به دندانپزشک نشان دهد که شما نیاز به توقف دارید. این احساس کنترل می‌تواند به کاهش نگرانی کمک کند.
گفتگو در مورد احساسات : در طول درمان با دندانپزشک صحبت کنید و احساسات خود را بیان کنید. این کار به شما حس حمایت و تسکین می‌دهد.
7. حمایت از خانواده و دوستان
همراهی : یکی از اعضای خانواده یا دوستان را با خود ببرید. حضور آنها می‌تواند حس امنیت بیشتری به شما بدهد.
مشاوره : از افراد نزدیک به خود که تجربه مشابهی دارند، راهنمایی بگیرید.
8 . مشاوره روان‌شناختی
درمان‌های شناختی-رفتاری : اگر ترس شما بسیار شدید است، مشورت با یک روانشناس می‌تواند به شناسایی و تغییر الگوهای تفکر منفی کمک کند.
روش‌های مواجهه‌ای : این نوع درمان‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا به تدریج با ترس‌های خود مواجه شوید و آنها را کاهش دهید.
9. سازماندهی زمان
برنامه‌ریزی مراجعه‌ها : سعی کنید زمان مراجعه‌ها و فعالیت‌های خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که در حالت آرامش باشید.
10. هیپنوتیزم
استفاده از تکنیک های خود هیپنوتیزمی که همان ترکیبی از خود تلقینی مثبت و تنفس های عمیق و مراقبه میباشد می‌تواند قبل از شروع درمان استفاده شود.
این مراحل می‌توانند به شما کمک کنند تا ترس از دندانپزشکی را مدیریت کنید و به تدریج بر آن غلبه کنید.
راه های کاهش ترس در کودکان
کاهش ترس از دندانپزشکی در کودکان نیازمند توجه ویژه و روش‌های مؤثر است. در ادامه به برخی راهکارها و شیوه‌هایی اشاره می‌کنم که می‌تواند به این هدف کمک کند:
1. ایجاد محیط دلپذیر
فضای دوستانه : طراحی مطب به صورت جذاب و شاداب با رنگ‌های دل‌چسب و نمایش وسایل بازی کمک می‌کند تا کودکان احساس راحتی بیشتری کنند.
وسایل سرگرم‌کننده : فراهم کردن کتاب‌های داستان، اسباب‌بازی‌ها و لوازم رنگ‌آمیزی در اتاق انتظار کودک را مشغول و استرسش را کاهش می‌دهد.
2. آموزش قبل از مراجعه
توضیحات درباره مراحل درمان : والدین می‌توانند پیش از مراجعه، به راحتی مراحل درمان را برای کودک توضیح دهند تا او را به آشنایی با این فرایند تشویق کنند.
استفاده از قصه و تصویر: نشان دادن داستان‌های مرتبط با دندانپزشکی یا ویدئوهای آموزنده می‌تواند ذهن کودک را آماده کند و ترسش را کم کند.
3. تکنیک‌های کاهش اضطراب
نفس‌گیری عمیق : آموزش روش‌های تنفس عمیق به کودک می‌تواند به او در کنترل استرس قبل از مراجعه کمک کند.
آرام‌بخش‌های طبیعی : در موارد خاص، مشاوره با پزشک دندانپزشک درباره استفاده از آرام‌بخش‌های ملایم می‌تواند مفید باشد.
4. کمک افزار جیلو :
کمک افزار جیلو می‌تواند به عنوان ابزاری موثر در کاهش ترس کودکان در دندانپزشکی مورد استفاده قرار گیرد. این ابزار شامل ویژگی‌هایی است که به کودکان کمک می‌کند تا احساس آرامش بیشتری داشته باشند و تجربه بهتری از مراجعه به دندانپزشکی داشته باشند. برای مشاهده جزییات اینجا کلیک کنید.
5. گفتگوی مثبت و انگیزشی
تشویق به صحبت مثبت : والدین باید از جملات منفی درباره دندانپزشکی پرهیز کنند و بر جنبه‌های مثبت این تجربه، مانند پاداش و احساس خوب پس از درمان، تأکید کنند.
پاداش پس از درمان : بعد از هر ملاقات، دادن یک پاداش کوچک مانند اسباب‌بازی یا خوراکی خوشمزه می‌تواند به کودکان کمک کند تجربیات مثبت‌تری از دندانپزشکی داشته باشند.
6. حضور والدین
همراهی در حین درمان : حضور والدین در کنار کودک حین مراجعه به دندانپزشکی موجب احساس امنیت و آرامش او خواهد شد.
حمایت عاطفی : والدین می‌توانند با گفت‌وگوهای آرام و یا خنده‌های دلنشین، استرس کودک را در طول درمان کاهش دهند.
7. انتخاب دندانپزشک مناسب
دندانپزشک متخصص در کار با کودکان : انتخاب دندانپزشکی که تجربه کار با کودکان را دارد و با ترس‌های آنها آشناست می‌تواند تفاوت زیادی ایجاد کند.
استفاده از زبان ساده : دندانپزشک باید اطلاعات را با زبانی راحت و صمیمی برای کودک توضیح دهد.
8. مراجعات منظم
ایجاد عادت مکرر : برنامه‌ریزی ملاقات‌های منظم با دندانپزشک به کودکان کمک می‌کند که به محیط عادت کرده و ترس‌هایشان کاهش یابد.
با استفاده از این روش‌ها، والدین و دندان‌پزشکان می‌توانند فضایی مثبت برای کودکان فراهم کرده و به کم کردن ترس آنها از دندانپزشکی کمک کنند. این کار می‌توانند موجب بهبود تجربیات دندانپزشکی و حفظ سلامت دهان و دندان آنها شود.
وظایف کلینیک دندانپزشکی در کاهش ترس از دندانپزشکی
کاهش ترس از دندانپزشکی یک فرآیند پیچیده است و کلینیک‌های دندانپزشکی می‌توانند با به کارگیری استراتژی‌های زیر در این زمینه موثر واقع شوند :
1. ایجاد محیط آرام
طراحی داخلی : طراحی فضایی دلپذیر با رنگ‌های ملایم و نور مناسب احساس راحتی بیماران را تقویت می‌کند. اضافه‌کردن گل و گیاه، پخش موسیقی ملایم و ایجاد فضایی دلنشین به آرامش بیماران کمک می‌کند.
فصل‌بندی و حریم خصوصی : جدا کردن نواحی انتظار و درمان احساسات منفی ناشی از مشاهدۀ دیگران در حین درمان را کاهش می‌دهد.
2. آموزش بیماران
اطلاع‌رسانی شفاف : ارائه توضیحات واضح درباره هر مرحله از درمان، شامل تکنیک‌ها، ابزارها و احتمال احساساتی که بیماران تجربه خواهند کرد، ترس‌های ناشناخته را کاهش می‌دهد.
استفاده از رسانه‌های بصری : تولید ویدئوهای آموزشی و بروشورهایی که روند درمان را توضیح می‌دهند، در درک بهتر بیماران بسیار کمک‌کننده است.
3. روش‌های آرام‌بخش
آرام‌بخش‌های خوراکی یا تزریقی : دادن داروهای سبک (مثل آرام‌بخش‌های خوراکی) به برخی بیماران احساس اضطراب آنها را کاهش می‌دهد.
تکنیک‌های تنفس : آموزش تکنیک‌های تنفس عمیق و روش‌های آرام‌سازی قبل از درمان کمک می‌کند تا بیماران استرس کمتری داشته باشند.
4. تکنیک‌های ارتباطی مؤثر
گفتگوی صادقانه : برقراری ارتباط صادقانه و غیررسمی با بیماران می‌تواند اعتماد آنها را جلب کرده و اضطرابشان را تسکین دهد.
پاسخ به سوالات : اجازه دادن به بیماران برای پرسش در مورد نگرانی‌هایشان و پاسخ دادن به آنها با رویکرد دوستانه و واضح، احساس اطمینان را افزایش می‌دهد.
5. مشاوره و پشتیبانی عاطفی
گوش دادن فعال : دندان‌پزشکان باید به نگرانی‌ها و ترس‌های بیماران گوش دهند و ثابت کنند که درکشان می‌کنند.
تعیین نشانه‌های توقف : معرفی کلمات یا نشانه‌هایی که بیماران می‌توانند برای درخواست توقف از آنها استفاده کنند، به آنها احساس کنترل بیشتری می‌دهد.
6. برنامه‌ریزی و زمان‌بندی منطقی
کاهش زمان انتظار : تعیین وقت‌های منظم و جلوگیری از تأخیر در درمان، استرس را به حداقل می‌رساند.
مدیریت زمان ویزیت : مراقبت‌های کنترل‌شده و مناسب بین ویزیت‌ها خستگی و اضطراب اضافی را کاهش می‌دهد.
7. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته
دستگاه‌های کم‌درد و بی‌حسی : به کارگیری تکنیک‌های مدرن مانند «بی‌حسی با سرعت بالا» و یا روش‌هایی مانند «لیزر دندانپزشکی» می‌تواند درد را به حداقل برساند.
تجهیزات دقیق : استفاده از ابزارهای دقیق و کم‌صدا که موجب می‌شود بیماران کمتر احساس ناراحتی کنند.
8. تربیت دندان‌پزشکان
آموزش تخصصی در مدیریت ترس : دندان‌پزشکان باید در برقراری ارتباط با بیماران مضطرب آموزش‌های لازم را دریافت کنند تا بتوانند نیازهای عاطفی و روانی آنها را شناسایی و مدیریت کنند.
9. تجربه مثبت از ویزیت‌های پیشین
تشویق به بازگشت : اگر بیماران تجربیات مثبتی از ویزیت‌های قبلی خود داشته باشند، احتمال بازگشت آنها به کلینیک افزایش می‌یابد. توجه به جزئیات کوچک مانند رفتار دوستانه کارکنان و کیفیت درمان نیز نقش بسزایی دارد.
با استفاده از این استراتژی‌ها، کلینیک‌های دندانپزشکی می‌توانند فضایی مثبت و آرام برای بیماران فراهم کنند که این موضوع می‌تواند به کاهش ترس و اضطراب آنها منجر شود.
بازی درمانی برای کاهش اضطراب و ترس کودکان
1. ایجاد فضای آزاد برای ابراز احساسات
بازی درمانی به کودکان این امکان را می‌دهد که احساسات و ترس‌های خود را بدون قضاوت بیان کنند. از طریق عروسک‌ها یا وسایل بازی، آنها می‌توانند داستان‌هایی بسازند که شامل ترس از دندانپزشکی یا تجربیات مشابه است. این رویکرد به کودکان کمک می‌کند تا احساسات خود را شناسایی و ابراز کنند.
2. آشنایی با محیط
کودکان می‌توانند با استفاده از ابزارهای بازی دندانپزشکی، با روند درمانی آشنا شوند. والدین می‌توانند از عروسک‌ها یا اسباب‌بازی‌های دندانپزشکی برای نمایش درمان استفاده کنند، به طوری که کودک احساس کند در یک محیط آشنا و دوستانه قرار دارد.
3. تقویت حس کنترل و استقلال
بازی درمانی می‌تواند به کودکان احساس کنترل بیشتری بر وضعیت‌های استرس‌زا بدهد. در حین بازی، آنها می‌توانند نقش دندانپزشک یا بیماران را به عهده بگیرند و تجربه‌های خود را مدیریت کنند. این نوع بازی به آنها کمک می‌کند تا از وضعیت‌های واقعی، مانند ملاقات با دندانپزشک، احساس قدرت و تسلط بیشتری داشته باشند.
4. بهبود مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی
بازی‌های گروهی و تعاملات اجتماعی در زمان بازی درمانی به کودکان کمک می‌کند تا یاد بگیرند چگونه احساسات خود را با دیگران در میان بگذارند. این نوع تعاملات می‌تواند به کاهش احساس تنهایی و تقویت دوستی‌ها و همکاری بین کودکان کمک کند.
5. آموزش مفاهیم بهداشتی
از طریق بازی، کودکان می‌توانند درباره بهداشت دهان و دندان و اهمیت مراقبت از آن به شیوه‌ای سرگرم‌کننده و جذاب بیاموزند. این آموزش‌ها می‌تواند به کاهش ترس و افزایش آگاهی درباره نیاز به مراجعه به دندانپزشک و مراقبت از دندان‌ها کمک کند.
6. استفاده از داستان‌سرایی و تخیل
توسعه تخیل و داستان‌سرایی در حین بازی درمانی، کودکان را به خلق داستان‌های مثبت درباره دندانپزشکی تشویق می‌کند. این داستان‌ها می‌توانند شامل دندان‌پزشک‌های مهربان، ماجراهای جالب و پایان‌های خوشایند باشند که به کاهش ترس آنها کمک می‌کند
کمک افزار جیلو نیز که در بالا تر به آن اشاره شد در حقیقت با همین شیوه به کاهش اضطراب کودکان کمک می کند.
7. تشویق و پاداش
سیستم پاداش می‌تواند در بازی درمانی موجب تشویق رفتارهای مثبت و مطلوب در کودکان شود. پس از اتمام بازی، والدین می‌توانند کودکان را با دادن پاداش‌های کوچک، مانند ستاره‌ها یا برچسب‌های تشویقی، برای پیشرفت و شجاعت‌شان تشویق کنند.
نتیجه‌گیری
بازی درمانی به عنوان یک ابزار قدرتمند برای کاهش ترس و اضطراب در کودکان می‌تواند تحول مثبتی ایجاد کند. این روش نه تنها به کودکان کمک می‌کند تا بر ترس‌های خود غلبه کنند، بلکه فرصتی برای یادگیری و رشد عاطفی فراهم می‌آورد. با ترکیب رویکردهای مثبت و حمایتی در بازی درمانی، والدین و متخصصان می‌توانند به کودکان کمک کنند تا تجربیات مثبت‌تری از مراجعه به دندانپزشک یا دیگر موقعیت‌های استرس‌زا داشته باشند.
مقالات مشابه ترس از دندانپزشکی
در صورت علاقه مندی به مطالعه بیشتر درباره ترس از دندانپزشکی: از کودکان تا بزرگسالان می‌توانید از مقالات معتبر زیر استفاده کنید :
معمولا بیشتر بچه ها از دندون پزشکی هراس دارند ؛ همه بچه ها بیشتر میترسند ولی بچه های ما که میاوردیم ؛ اسم دندان پزشکی میومدش همیشه با آغوش باز میومدن یعنی هیچ استرسی ...
از ابتدایی که ما وارد شدیم و از خدمات آقای دکتر استفاده کردیم ؛ با جیلو آشنا شدیم و باعث شد به شدت اضطراب دختر منو بیاره پایین این کارتون و حتی ...
جیلو یک ایده فوق‌العاده بود. وقتی اولین بار که من دیدم ؛ به خودم گفتم آره همین حلقه گم شده بود.
انیمیشن جیلو ساخته ذهن آقای دکتر بود و بچه ها تونسته بودند با اون ارتباط برقرار کنند و تمام مراحل موقع درمان ...
من از 3 سالگی پیش آقای دکتر لطیفیان میومدم. آقای دکتر لطیفیان و همکاران دوست داشتنی و مهربونشون خیلی خوب مهربون بودند.