چرا فکم صدا می دهد ؟ علت و راه های درمان
صدا دادن فک یا صدای قولنج فک هنگام باز و بسته کردن دهان عارضه ایی است که به صدای “کلیک” یا “تق تق” یا “پاپ” فک شما اشاره دارد، که باعث ایجاد صدا و درد می شود. گاهی اوقات این صدا به علت خمیازه کشیدن و یا گاز گرفتن ایجاد می شود که دلیلی برای نگرانی ندارد. اما اگر این صدا مرتبا تکرار شده و یا باعث درد و یا حرکت نامنظم در فک باشد ، لازم است به متخصص دهان، فک و صورت مراجعه کنید.
علت صدا دادن فک چیست ؟
اختلال مفصل فکی-گیجگاهی (TMJ) :
یکی از شایع ترین دلایل صدای کلیک یا تق تق در فک، اختلال مفصل فکی-گیجگاهی (TMJ) است و ممکن است باعث درد، قفل شدن فک ، یا احساس خستگی در عضلات فک شود.در رفتگی یا جابه جایی دیسک مفصل فک :
در مفصل فک ، یک دیسک وجود دارد که باعث تسهیل حرکت فک می شود. اگر این دیسک جا به جا شود، ممکن است صدا ایجاد کند، مثل صدا دادن فک در هنگام بستن دهان که به آن دررفتگی یا جابه جایی دیسک مفصل فک می‌گویند.ساییدن یا فشردن زیاد دندان ها (دندان قروچه) :
معمولا هنگام خواب یا در شرایطی که تحت فشار یا استرس قرار بگیرید، فشار زیادی به فک وارد کنید که این فشار زیاد باعث اسیب به مفصل و ایجاد صدا در فک می شود. که اسم دیگر آن دندان قروچه است.آرتریت یا آرتروز فک :
آرتریت یا آرتروز فک یک بیماری روماتولوژیک می باشد که به مرور زمان، در برخی افراد ممکن است باعث شود مفصل فک دچار ساییدگی یا التهاب شود و منجر به تولید صدای فک گردد.باز کردن بیش از حد دهان :
یکی از شایع ترین اتفاقات صدا دادن فک موقع خمیازه کشیدن، جویدن غذاهای سفت و یا باز کردن دهان هنگام خندیدن است که میتواند مفاصل فک را تحت فشار قرار دهد. اما این مورد اصلا خطرناک نیست.سندرم میوفاسیال :
یک اختلال درد مزمن وجود دارد به اسم سندرم درد میوفاسیال که باعث درد در نقاط خاص برخی از عضلات جونده فک می‌شود.ناهماهنگی در دندان ها (مال اکلوژن) :
زمانی فرد دچار مال اکلوژن است که دندان ها به درستی روی هم قرار نگیرند و در هنگام صحبت کردن مفصل فک مجبور به انجام حرکات غیر طبیعی شود که باعث تولید صدا فک می‌شود.جراحی طولانی مدت :
اگر شخص مدت طولانی تحت جراحی فک قرار بگیرد به این علت که دهان در جراحی به مدت طولانی باز است و مفصل فک دچار التهاب می شود باعث ایجاد درد موقت در فک و صدای فک می‌شود.
دندان عقل با صدا دادن فک چه ارتباطی دارد ؟
دندان عقل که در سنین 17 تا 25 سالگی رشد می‌کند در برخی موارد با کمبود فضا در فک مواجه می‌شود و به صورت نهفته یا نیمه نهفته رشد می‌کند و این وضعیت میتواند منجر به فشار بر سایر دندان ها و ایجاد مال اکلوژن شود ( که در بالا توضیح داده شد ) و باعث صدا دادن فک ، درد یا محدودیت در حرکت فک شود. بهتر است در صورت احساس درد و صدا در فک به پزشک مراجعه کنید تا تحت درمان های احتمالی قرار بگیرید.
چرا موقع باز کردن دهان فکم صدا می‌دهد اما هیچ علائمی (درد فک) ندارم ؟
صدا دادن فک بدون درد و یا هنگام باز شدن دهان معمولا نشان دهنده اختلال خفیف در مفصل گیجگاهی-فکی یا عادت های دهانی نادرست (جویدن ناخن ، جویدن بیش از حد آدامس ، تکیه چانه به دست و دندان قروچه) ، ناهماهنگی در دندان ها ،آرتروز مفصل فک و یا جابه جایی دیسک مفصل فک است. البته که باز کردن دهان به صورت وسیع (خمیازه کشیدن) میتواند باعث کشش ناگهانی عضلات اطراف فک شود و در این وضعیت هم احتمال بروز صدا هست.
این مورد تا زمانی که درد یا محدودیت حرکتی ایجاد نکرده است نیاز به درمان خاصی ندارد اما می‌توان با اجتناب از باز کردن بیش از حد دهان و حرکات ناگهانی فک و انجام تمرینات آرام سازی و تقویت عضلات فک (براساس توضیحات توسط متخصص) صدای فک را حذف کرد.
چرا فکم قفل می شود ؟
قفل شدن فک معمولا به علت جابه جایی دیسک مفصل فک یا اسپاسم (انقباض) عضلات اطراف آن رخ می دهد و این وضعیت باعث می شود که فرد دچار عارضه قفل شدن فک بشود.
قفل شدن فک دو حالت دارد :
- فک در حالت بسته قفل شود و فرد توانایی باز کردن دهان خود را نداشته باشد.
- فک در حالت باز قفل شود و فرد نتواند فک را حرکت دهد و ببندد.
اگر صدا دادن فک ناشی از اختلال در دیسک مفصل فک باشد و درمان نشود، ممکن است در آینده منجر به قفل شدن فک شود. این قفل شدن میتواند به دو صورت باز و بسته رخ دهد.
راه های درمانی صدا دادن فک
انتخاب روش درمانی ، برای درمان صدا دادن فک بسته به علت آن متفاوت است و در بسیاری از موارد، صدا دادن فک نیاز به درمان خاصی ندارد. به خصوص اگر درد فک و یا محدودیت حرکتی وجود نداشته باشد. اما می تواند به روش های زیر اشاره کرد :
درمان خانگی صدا دادن فک
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد
- تغییر رژیم غذایی : مصرف غذاهای نرم و پرهیز از مصرف غذاهای سفت و چسبناک.
- تغییر عادت های دهانی و رفتاری :
- اجتناب از باز کردن بیش از حد دهان
- خودداری از جویدن آدامس ، ناخن یا اشیای سخت
- اجتناب از حرکات ناگهانی فک مثل خمیازه کشیدن شدید یا گاز زدن سریع
- کاهش استرس
روش های درمان تخصصی صدا دادن فک
- مشاوره با دندان پزشک یا متخصص فک و صورت : برای انجام عکس برداری و بررسی وضعیت فک شخص.
- استفاده از محافظ دهانی (نایت گارد) : برای افرادی که دندان قروچه دارند، استفاده از محافظ دهانی در شب می تواند فشار رو مفصل فک را کاهش دهد.
- اصلاح ناهماهنگی دندان (مال اکلوژن) : روش های درمانی مثل ارتودنسی تا فاصله ها و ناهماهنگی ها را اصلاح کند.
- تزریق دارو : التهاب فک را می توان با تزریق کورتیکواستروئیدها کاهش داد. یا درموارد خاص با تزریق بوتاکس ، اسپاسم عضلات فک را کاهش داد.
- درمان های پیشرفته :
- آرتروسنتز
- آرتروسکوپی مفصل فک
- جراحی مفصل فک در موارد بسیار شدید
درمان های ورزشی و فیزیوتراپی فک
فیزیوتراپی فک : برای برخی از افراد انجام فیزیوتراپی فک شامل کشش و ماساژ صورت میتواند مفید واقع شود. این روش میتواند به کاهش علائم و بهبود عملکرد مفصل فک کمک کند. می‌توان با مراجعه به پزشک یا فیزیوتراپیست تمرین ها را آموزش دید. مثل :
- تمرینات کششی فک
- تمرینات تقویتی عضلات فک
- تمرین چانه به عقب
- استفاده از تمرینات ایزومتریک
مقالات مشابه
در صورت علاقه مندی به مطالعه بیشتر درباره ” صدا دادن فک ” و موارد مرتبط می‌توانید از مقالات معتبر زیر استفاده کنید :
سوالات متداول
1. آیا صدا دادن فک خطرناک است ؟
صدا دادن فک به تنهایی خطرناک نیست اما درصورتی که با درد ، قفل شدن فک یا مشکلات حرکتی همراه باشد ممکن است نشانه وجود مشکلی مثل اختلال گیجگاهی-فک و … باشد که با مراجعه به پزشک و انجام توصیه ها و درمان ها رفع می شود.
2. برای صدا دادن فک به چه دکتری مراجعه کنیم ؟
1. دندان پزشک 2. متخصص بیماری های دهان و فک و صورت 3. ارتودنتیست
3. صدا دادن فک چیست ؟
صدا دادن فک یا قولنج فک یه حالتی اطلاق می‌شود که در هنگام حرکت فک خود احساس ایجاد صدای کلیک یا تق تق کنید. که ممکن است دلایل مختلفی مثل کشیدن خمیازه شدید یا جویدن غذاهای سفت یا نشان دهنده اختلال و … باشد.
