زخم سقف دهان : علت ها و درمان های خانگی و پزشکی
مقدمه
سقف دهان بخشی از ساختار دهانی است که به دو قسمت سخت و نرم تقسیم می‌شود. بخش سخت که در مجاورت دندان‌های جلویی قرار دارد ، به فرآیند جویدن کمک می‌کند ؛ در حالی که بخش نرم که در انتهای دهان واقع شده ، در بلع و گفتار نقش حیاتی دارد.
این بخش حساس دهان ممکن است به دلایل مختلفی مانند سوختگی ناشی از غذاهای داغ ، آسیب‌های فیزیکی ، یا بیماری‌های جدی‌تر مانند عفونت‌ها یا مشکلات سیستم ایمنی دچار زخم ، التهاب یا عفونت شود.
در این مقاله ، به بررسی علت ها، روش‌های درمانی و اقدامات پیشگیرانه برای مشکلات سقف دهان پرداخته‌ایم.
علت زخم سقف دهان
| علت های قابل قبول زخم سقف دهان | علت های غیر مستقیم یا ضایعات بدون زخم | |
|---|---|---|
| 1 | دندان مصنوعی یا بریس‌های دندان | عفونت سینوس‌ها |
| 2 | استرس و اضطراب (تضعیف سیستم ایمنی) | تغییرات هورمونی |
| 3 | عفونت‌های ویروسی (تبخال HSV ، آبله‌مرغان و غیره) | دندان‌قروچه (براکسیم) |
| 4 | عفونت‌های باکتریایی دهان | ترمیم غیراصولی دندان بعد از عصب‌کشی |
| 5 | سرطان دهان | کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی (کمبود آهن یا ویتامین‌های گروه B) |
| 6 | سیستم ایمنی ضعیف (HIV) ، لوپوس و بیماری‌های خودایمنی دیگر | ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و پاپیلومای اسکواموس |
| 7 | مصرف برخی داروهای شیمی‌درمانی یا ضدالتهاب قوی | موکوسل (تورم پر از مایع) |
| 8 | عوامل وراثتی و ژنتیک | |
| 9 | خراشیده شدن مخاط توسط غذاهای تیز یا خشک | |
| 10 | کمبود آب (دهیدراسیون) (در موارد خیلی نادر) | |
| 11 | مصرف بیش از اندازه مواد الکلی (در موارد خیلی نادر) | |
| 12 | بیماری‌های سیستمیک (دیابت ، کرون و غیره) | |
| 13 | واکنش‌های آلرژیک (داروها یا مواد غذایی خاص) |
موارد صحیح (علت های قابل قبول زخم سقف دهان)
- دندان مصنوعی یا بریس‌های دندان
ساییدگی یا فشار مزمن از پروتز یا ارتودنسی میتواند به آسیب موضعی و زخم مخاطی منجر شود. - استرس و اضطراب (تضعیف سیستم ایمنی)
استرس ، با تغییرات ایمنی و فعالیت بیش از حد سلول‌های T ، منجر به فعال شدن هرپس و بروز زخم می‌شود. - عفونت‌های ویروسی (تبخال HSV ، آبله‌مرغان و غیره)
برخی ویروس‌ها مثل HSV می‌توانند ضایعات آبکی ابتدا ایجاد کرده و پس از آن به صورت زخم پدیدار شوند. - عفونت‌های باکتریایی دهان
گاهی عفونت ثانویه باکتریال روی ضایعه اولیه ، التهاب و زخم را تشدید می‌کند. - سرطان دهان
ضایعات بدخیم مخاط دهان اغلب به صورت زخم‌های بدون ترمیم یا خونریزی‌کننده ظاهر می‌شوند و نیاز به بررسی فوری دارند. - سیستم ایمنی ضعیف (HIV) ، لوپوس و بیماری‌های خودایمنی دیگر
کاهش عملکرد ایمنی ، زمینه‌ساز زخم‌های مقاوم به درمان و گسترش عفونت‌های دهانی است. - مصرف برخی داروهای شیمی‌درمانی یا ضدالتهاب قوی
داروهای سیستمیک خاص (مثل داروهای ضد سرطان) می‌توانند باعث موکوزیت و زخم مخاطی شوند. - عوامل وراثتی و ژنتیک
سابقه خانوادگی و آنتی‌ژن‌های HLA خاص با افزایش احتمال زخم خودایمنی ارتباط دارند. - خراشیده شدن مخاط توسط غذاهای تیز یا خشک
آسیب مکانیکی مستقیم ، شایع‌ترین علت زخم حاد مخاط دهان است. - کمبود آب (دهیدراسیون) (در موارد خیلی نادر)
خشکی دهان با کاهش حفاظت طبیعی مخاط و افزایش احتمال زخم و عفونت همراه است. - مصرف بیش از اندازه مواد الکلی (در موارد خیلی نادر)
الکل به‌عنوان عامل خشکی و تحریک مخاط، میتواند منجر به زخم و التهاب مزمن شود. - بیماری‌های سیستمیک (دیابت ، کرون و غیره)
بیماری‌های مزمن التهابی و متابولیک با اختلال در ترمیم مخاط و افزایش احتمال زخم همخوانی دارند. - واکنش‌های آلرژیک (داروها یا مواد غذایی خاص)
حساسیت مخاطی نسبت به برخی مواد (مثل فلفل یا افزودنی‌های خوراکی) میتواند ضایعات التهابی–اولسراتیو ایجاد کند.
موارد غلط (علت های غیر مستقیم یا ضایعات بدون زخم)
- عفونت سینوس‌ها
هرچند سینوزیت ممکن است درد یا فشار به دندان‌ها و فک منتقل کند اما با ایجاد زخم مخاطی سقف دهان ارتباط مستقیم ندارد. - تغییرات هورمونی
نوسانات هورمونی –به‌ویژه در سیکل قاعدگی– با افزایش شیوع و شدت آفت‌های دهانی مرتبط است اما این زخم ها در محل سقف دهان پدید نمی‌آیند. - دندان‌قروچه (براکسیم)
فشار مزمن دفعه‌ای روی مخاط دهانی میتواند منجر به آسیب بافتی و زخم شود اما در سقف دهان این زخم ها ایجاد نمی‌شوند. - ترمیم غیراصولی دندان بعد از عصب‌کشی
لبه‌های تیز یا فشار ناهمگون از مواد ترمیمی باعث آسیب به مخاط دهان و ایجاد زخم می‌شود ولی در سقف دهان این آسیب رخ نمیدهد . - کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی (کمبود آهن یا ویتامین‌های گروه B)
کاهش مواد مغذی کلیدی با ضعیف‌شدن ترمیم مخاط و افزایش بروز آفت‌های دهانی همراه است اما همانند دیگر موارد اشاره شده ، محل پیدایش این زخم ها در سقف دهان نیست. - ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و پاپیلومای اسکواموس
این ویروس ضایعات پاپیلاری (زگیل‌های خوش‌خیم) به‌وجود می‌آورد و باعث ایجاد زخم نمی‌شود ؛ این توده‌ها معمولاً بدون درد هستند و هرگز به زخم تبدیل نمی‌شوند. - موکوسل (تورم پر از مایع)
موکوسل نوعی کیست پیوستی است و به شکل برجستگی صاف و بدون زخم نمایان می‌شود.
زخم سقف دهان در کودکان
زخم سقف دهان در کودکان معمولاً به‌دلیل عواملی خوردن غذاهای داغ یا تیز، ویروس‌ها (مثل هرپس) یا ضربه در هنگام بازی ایجاد می‌شود. بیشتر این زخم های دهان سطحی هستند و با کمک بزاق و سیستم ایمنی بدن کودک، طی چند روز بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابند.
در این مدت ، بهتر است از غذاهای نرم و خنک استفاده شود تا تحریک زخم کاهش یابد.اگر زخم بیش از ۷ تا ۱۰ روز طول کشید، کودک درد زیادی داشت یا همراه با تب، بی‌حالی یا بوی بد دهان بود ، حتماً باید توسط پزشک بررسی شود.
بهبود خود به خودی زخم سقف دهان
زخم‌های سطحی سقف دهان معمولاً طی چند روز تا یک هفته به‌صورت خودبه‌خود بهبود می‌یابند. به‌دلیل خون‌رسانی مناسب و وجود بزاق که خاصیت ضدباکتری و مرطوب‌کننده دارد، روند ترمیم به‌طور طبیعی و سریع انجام می‌شود.
در غیر این صورت اگر زخم پس از ۱۰ روز خوب نشد یا بزرگ‌تر شد، همراه با درد شدید ، خونریزی مداوم ، بوی بد دهان یا تب بود، لازم است به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانه عفونت یا مشکل زمینه‌ای دیگری باشند که نیاز به بررسی و درمان دارند.
درمان خانگی زخم سقف دهان
- قراردادن چای کیسه‌ای مرطوب (چای سیاه) روی محل زخم
تانن‌های موجود در چای سیاه خاصیت قابض و ضدالتهاب دارند و درد و تورم را کاهش می‌دهند. - غرغره یا کمپرس چای بابونه
عصاره بابونه دارای ترکیبات ضدمیکروبی و ضدالتهاب قوی است که به التیام سریع‌تر و کاهش درد کمک می‌کند. - غرغره دمنوش ریشه شیرین‌بیان (لیکووریس)
ریشه شیرین‌بیان سرشار از گلیسیریزین است که اثرات ضدالتهاب و محافظت مخاطی دارد و درد و زمان بهبود زخم را کاهش می‌دهد . - استفاده از عصاره چای سبز
EGCG در چای سبز خواص ضدباکتریایی و ضدالتهاب قدرتمندی دارد که به پیشگیری از عفونت ثانویه و کاهش التهاب کمک می‌کند. - آلوئه‌ورا (ژل)
آلوئه‌ورا با اثرات ضدالتهاب و ترمیم‌کنندگی قوی ، زمان بهبود را کوتاه و درد را تسکین می‌دهد . - غرغره با آب‌نمک
نمک خاصیت ضدعفونی‌کننده دارد و با کاهش جمعیت باکتری‌های مضر، به بهبود زخم و تسکین درد کمک می‌کند. - استفاده از عسل و زردچوبه
ترکیب این دو ماده ضدباکتریال و ضدالتهاب، درد را کاهش داده و فرایند ترمیم را تسریع می‌کند. - مایعات خنک
نوشیدن مایعات سرد از تحریک بیشتر زخم جلوگیری و احساس سوزش را کم می‌کند؛ پرهیز از نوشیدنی‌های داغ توصیه می‌شود. - پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده (غذاهای ادویه‌دار ، ترش ، داغ یا با لبه‌های تیز)
این غذاها می‌توانند التهاب و درد محل زخم را تشدید کنند و روند بهبودی را کند نمایند.
اشتباهات درمان خانگی زخم سقف دهان
- کمپرس یخ روی محل زخم
استفاده از کمپرس یخ باعث کاهش جریان خون در ناحیه زخم می‌شود و ممکن است به نکروز (مرگ بافتی) منجر گردد. - قراردادن خمیر جوش‌شیرین (بیکربنات سدیم) روی محل زخم
استفاده از خمیر جوش‌شیرین روی زخم سقف دهان به‌دلیل خاصیت سوزانندگی و اثربخشی ناکافی ، ارزش تحمل درد سوزش را ندارد و بنابراین توصیه نمی‌شود. - استفاده از عصاره زنجبیل
استفاده از عصاره زنجبیل به‌خاطر ایجاد سوزش و اثربخشی ناکافی، ارزش تحمل درد را ندارد و توصیه نمی‌شود. - استفاده از روغن گل میخک (اوریگانو/تی‌تری‌جویا)
با اینکه اوژنول موجود در میخک خاصیت بی‌حسی دارد، مصرف موضعی غلیظ موجب تحریک مخاط و سوختگی می‌شود و میتواند روند بهبودی را مختل کند. - غرغره با عصاره اکیناسه
شواهد علمی کافی درباره تأثیر اکیناسه بر درمان زخم دهان وجود ندارد و ممکن است ریسک واکنش‌های آلرژیک را افزایش دهد. ترجیحا فعلاً توصیه نمی‌شود .
درمان پزشکی زخم سقف دهان
اگر زخم‌ها با درمان‌های خانگی بهبود نیافتند یا علائم شدیدتر شدند، به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید. درمان‌های پزشکی شامل :
| داروهای توصیه شده برای زخم سقف دهان | داروهای ممنوع یا مصرف با احتیاط برای زخم سقف دهان | |
|---|---|---|
| 1 | آموکسی‌سیلین و پنی‌سیلین (Amoxicillin, Penicillin) | مصرف بی‌مورد یا خودسرانه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها |
| 2 | آزیترومایسین (Azithromycin) | دهانشویه پرسیکا در روز اول زخم باز |
| 3 | مترونیدازول (Metronidazole) | استفاده بیش از حد از اسپری لیدوکائین |
| 4 | مسکن‌های خوراکی (ایبوپروفن، استامینوفن) | مصرف خوراکی بیش از حد آسپیرین به‌صورت خودسرانه |
| 5 | داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی موضعی و ژل‌ها / پمادهای ضدالتهاب | دهانشویههای قوی ضدباکتری بدون نیاز (مثل تکیه صرف بر کلرهگزیدین یا پرسیکا در غیاب عفونت) |
| 6 | پماد OralMedics (تریامسینولون آکنونات) | دهانشویه پاروئکس (Paroex) |
| 7 | شیر منیزیم (Milk of Magnesia) | |
| 8 | مخلوط شربت دیفن‌هیدرامین با آلومینیوم / منیزیم | |
| 9 | تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها فقط در صورت وجود عفونت باکتریایی |
داروهای توصیه شده برای زخم سقف دهان
- آموکسی‌سیلین و پنی‌سیلین (Amoxicillin, Penicillin)
در صورت تشخیص عفونت باکتریایی (مثلاً عفونت ثانویه باکتریایی سقف دهان)، این آنتی‌بیوتیک‌ها خط اول درمان هستند و اثربخشی بالایی در کاهش بار میکروبی و تسریع بهبود نشان داده‌اند. - آزیترومایسین (Azithromycin)
در بیمارانی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند یا نیاز به پوشش طیف گسترده‌تری از باکتری‌ها دارند، آزیترومایسین جایگزین مناسبی است و در راهنمای درمان عفونت‌های دهانی به‌عنوان گزینه جانشین معرفی شده است . - مترونیدازول (Metronidazole)
در موارد عفونت‌های بی‌هوازی (مثل ولدانفیشر)، مترونیدازول مؤثر است و به‌عنوان درمان تکمیلی برای پیشگیری یا کنترل عفونت بی‌هوازی توصیه می‌شود. - مسکن‌های خوراکی (ایبوپروفن، استامینوفن)
برای کاهش درد و التهاب، مصرف ایبوپروفن یا استامینوفن اولویت دارد. این داروهای ضدالتهاب و مسکن، با مکانیسم‌های شناخته‌شده، درد زخم دهان را تسکین داده و امکان بهبود راحت‌تر را فراهم می‌کنند. - داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی موضعی و ژل‌ها/پمادهای ضدالتهاب (مثل تریامسینولون پماد OralMedics یا Orabase)
این ترکیبات با کاهش مهاجرت لکوسیت‌ها و ترمیم سریع‌تر مخاط دهانی، به‌طور قابل‌توجهی درد را کم کرده و زمان بهبود را کوتاه می‌کنند. - پماد OralMedics (تریامسینولون آکنونات)
مطابق مطالعات بالینی، این پماد به‌صورت محلول یا گِل برای زخم‌های دهانی تأیید شده و با اثرات ضدالتهابی قوی، درد و التهاب را کاهش می‌دهد. - شیر منیزیم (Milk of Magnesia)
با پوشاندن سطح زخم و خنثی‌سازی اسیدیته موضعی، درد را تسکین می‌دهد و مطالعات بالینی و مراکز معتبری مانند Mayo Clinic این کاربرد را تأیید کرده‌اند. - مخلوط شربت دیفن‌هیدرامین با آلومینیوم / منیزیم
این ترکیب پوشاننده و ضدحساسیت موضعی، درد را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد و در منابع مختلف به‌عنوان راهکار مؤثر برای درد زخم‌های دهانی توصیه شده است. - تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها فقط در صورت وجود عفونت باکتریایی
طبق دستورالعمل‌های بین‌المللی، مصرف بی‌مورد آنتی‌بیوتیک موجب افزایش مقاومت دارویی می‌شود و باید منوط به تشخیص عفونت تاییدشده باشد.
داروهای ممنوع یا مصرف با احتیاط برای زخم سقف دهان
- مصرف بی‌مورد یا خودسرانه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها (آموکسی‌سیلین، آزیترومایسین ، مترونیدازول ، سفوکسیتین و پنی‌سیلین)
بدون تشخیص دقیق عفونت میتواند منجر به مقاومت دارویی شود و فقط وقتی آلودگی باکتریایی توسط معاینات بالینی یا تست‌های آزمایشگاهی اثبات شد، مجاز است. - دهانشویه پرسیکا در روز اول زخم باز
مطالعات ایرانی نشان می‌دهد که تماس مستقیم این دهانشویه با گرانولاسیون تازه ممکن است سیتوتوکسیک باشد؛ بنابراین تا یک روز پس از شکل‌گیری لخته استفاده نشود. - استفاده بیش از حد از اسپری لیدوکائین
مصرف مکرر آن میتواند منجر به خشکی موضعی مخاط شده و فرایند التیام را طولانی‌تر کند؛ توصیه می‌شود همراه با مرطوب‌کننده‌های موضعی و به‌صورت محدود استفاده شود . - مصرف خوراکی بیش از حد آسپیرین به‌صورت خودسرانه
میتواند مخاط دهانی را تحریک کرده و زخم را تشدید کند و در برخی منابع به‌عنوان عامل تشدیدکننده ذکر شده است . - دهانشویههای قوی ضدباکتری بدون نیاز (مثل تکیه صرف بر کلرهگزیدین یا پرسیکا در غیاب عفونت)
مصرف طولانی‌مدت کلرهگزیدین ممکن است به تغییر فلور سالم دهان و ایجاد لکه روی دندان‌ها منجر شود و پرسیکا در زخم‌های تازه سیتوتوکسیک است. - دهانشویه پاروئکس (Paroex)
مشابه کلرهگزیدین، این محلول فقط ضدعفونی‌کننده است و برای پیشگیری از عفونت ثانویه توصیه می‌شود .
زخم سقف دهان و کرونا
در دوره شیوع ویروس کرونا، بسیاری از افراد علائمی نظیر زخم یا التهاب دهانی را گزارش کرده‌اند. این زخم‌ها ممکن است ناشی از استرس یا تغییرات ایمنی بدن باشند.
راهکار
- از دهانشویههای ضدعفونی‌کننده استفاده کنید.
- در صورت تداوم علائم، به پزشک مراجعه کنید.
خونریزی سقف دهان
خونریزی سقف دهان میتواند ناشی از عوامل موضعی یا سیستمیک باشد و نیازمند بررسی دقیق است. از دلایل اصلی آن میتوان به تروما، عفونت‌ها (قارچی، ویروسی، باکتریایی)، اختلالات انعقادی (هموفیلی، لوسمی)، بیماری‌های کبدی، مشکلات عروقی و مصرف داروهای ضدانعقاد اشاره کرد. نشانه‌هایی مانند تغییر رنگ، التهاب، درد و خونریزی مکرر، کمک‌کننده در تشخیص هستند.
راه های تشخیص علت خونریزی سقف دهان
راه های تشخیص علت آن شامل بررسی سابقه بیمار ، معاینه دقیق سقف دهان و آزمایش‌هایی نظیر شمارش کامل خون CBC ، آزمایش‌های انعقادی PT شامل INR و PTT و کشت میکروبی در موارد مشکوک به عفونت است.
درمان آن نیز شامل شست‌وشوی دهان با آب نمک گرم و اجتناب از تحریک ناحیه است. برای عفونت‌ها، داروهای ضدقارچ، آنتی‌بیوتیک یا ضدویروس بسته به نوع عفونت استفاده می‌شود. در اختلالات سیستمیک، تجویز پلاکت یا تنظیم داروهای ضدانعقاد لازم است. و در موارد شدید، مداخلات جراحی نظیر بستن عروق خونریزی‌دهنده ممکن است نیاز باشد.
تشخیص و درمان به‌موقع خونریزی سقف دهان میتواند از عوارض جدی جلوگیری کند. رعایت پیشگیری و درمان مناسب به حفظ سلامت دهان کمک می‌کند.
پیشگیری
- غذاها را در دمای مناسب مصرف کنید و از خوردن خوراکی‌های بسیار داغ خودداری نمایید.
- رژیم متعادل و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری (مانند ویتامین B12 و آهن) داشته باشید.
- در صورت ابتلا به آلرژی غذایی، از مصرف مواد حساسیت‌زا پرهیز کنید.
- استرس خود را مدیریت کنید؛ زیرا میتواند محرکی برای بروز زخم‌های دهانی باشد.
- بهداشت دهان و دندان را به‌خوبی رعایت کنید: حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و از دهانشویههای ضدباکتری استفاده کنید.
- از ضربه یا فشار زیاد به سقف دهان جلوگیری کنید؛ برای مثال از مسواک‌های نرم بهره ببرید.
- در صورت حساسیت یا ناراحتی دهانی، خوراکی‌های نرم و لطیف را در اولویت قرار دهید.
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند هموفیلی یا اختلالات کبدی را تحت نظر پزشک کنترل کنید.
نتیجه‌گیری
مشکلات سقف دهان، از جمله زخم‌ها، عفونت‌ها و التهابات، می‌توانند به دلایل مختلفی ایجاد شوند و زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهند. تشخیص به‌موقع، درمان مناسب و رعایت اصول پیشگیری می‌توانند نقش مهمی در کاهش این مشکلات داشته باشند. با استفاده از راهکارهای ارائه‌شده در این مقاله، می‌توانید سلامت دهان و دندان خود را بهبود بخشید.
مقالات مشابه
در صورت علاقه مندی به مطالعه بیشتر درباره ” زخم سقف دهان “ و موارد مرتبط می توانید از مقالات معتبر زیر استفاده کنید :
- A Palatal Ulcer Might Be the First Sign of Potentially Fatal Diseases – Two Case Reports
- خلاصه: در این مقاله دو مورد بالینی ارائه شده که زخم سقف دهان اولین علامت بیماری‌های کشنده مانند سل ریوی و لنفوم NK/T-type بودند و تأکید می‌کند تشخیص دقیق زودهنگام اهمیت دارد.
- لینک مقاله : gavinpublishers.com
- Management of a Large Palatal Ulcer: Mucous Membrane Pemphigoid
- خلاصه: این گزارش موردی به تشخیص و درمان یک زخم بزرگ سقف دهان ناشی از بیماری خودایمنی مخاطی (MMP) می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه درمان مناسب منجر به ترمیم کامل می‌شود.
- لینک مقاله : pmc
سوالات متداول زخم سقف دهان
برای زخم سقف دهان چی خوبه ؟
برای کمک به بهبود زخم سقف دهان در صورتی که زخم تروماتیک (بر اثر ضربه) باشد میتوان از روش های زیر استفاده کرد.
- استفاده مرتب از دهانشویه آب نمک (یک قاشق نمک در نیم لیوان آب گرم)
- مالیدن ژل آلوئه‌ورا یا عسل طبیعی روی ناحیه دردناک
- نوشیدن مایعات خنک و نرم (مثل ماست یا آبمیوه‌های کم اسید)
این روش‌ها التهاب را کاهش می‌دهند و روند ترمیم را تا حدود ۷ – ۱۰ روز تسریع می‌کنند.
اگر سقف دهان زخم شود چه کنیم ؟
ابتدا دهانشویه آب نمک را چند بار در روز انجام دهید تا از عفونت جلوگیری شود ، سپس از مسکن موضعی ( مانند ژل بنزوکائین ) برای کاهش درد استفاده کرده و از غذاهای داغ ، تند و اسیدی پرهیز کنید ؛ غذاهای نرم و ولرم (فرنی ، سوپ بدون ادویه ) مصرف کرده و در صورت درد شدید یا عدم بهبود پس از 10 روز ، به پزشک مراجعه کنید.
زخم سقف دهان نشانه چیست ؟
زخم سقف دهان میتواند ناشی از سوختگی با غذای داغ ، آفت دهانی ، تبخال HSV-1 ، عفونت قارچی (برفک) ، فشار مکانیکی مثل ضربه یا کمبود ویتامین‌های B12 ، آهن و زینک باشد؛ همچنین اگر بدون علت مشخص برای بیش از دو هفته باقی بماند ، ممکن است نشانه تغییرات پیش‌سرطانی یا سرطان دهان باشد.
آیا زخم در سقف دهان خطرناک است ؟
اغلب زخم‌های سقف دهان خفیف هستند و ظرف ۷ – ۱۰ روز خوب می‌شوند؛ اما اگر زخم بیش از دو هفته باقی ماند ، درد یا خونریزی شدید داشت یا تغییر رنگ یافت ، باید به پزشک مراجعه کرد زیرا در چنین مواردی ممکن است دلیل جدی‌تری مانند عفونت شدید یا سرطان دهان وجود داشته باشد.
آیا استرس میتواند باعث زخم در سقف دهان شود ؟
بله ؛ استرس مزمن با تضعیف سیستم ایمنی و تشدید رفتارهای نامنظم در بهداشت دهان ، زمینه‌ساز بروز آفت دهانی می‌شود و همچنین ممکن است منجر به فشردن یا گاز گرفتن ناخواسته‌ی مخاط سقف دهان گردد ، بنابراین کنترل استرس با ورزش یا مدیتیشن به پیشگیری از زخم کمک می‌کند.
زخم سقف دهان چقدر طول می‌کشد تا خوب شود ؟
معمولاً زخم‌های سطحی ناشی از سوختگی یا آفت کوچک طی ۷ – ۱۰ روز بهبود می‌یابند ، آفت‌های بزرگ‌تر ممکن است تا ۲ – ۴ هفته طول بکشند و تبخال‌های دهانی نیز نزدیک ۱۰ – ۱۴ روز ترمیم می‌شوند ؛ اگر پس از دو هفته هیچ بهبودی نداشت ، باید پزشک مراجعه شود.
آیا زخم سقف دهان نیاز به درمان پزشکی دارد ؟
اغلب زخم‌های کوچک و سطحی خودبه‌خود بهبود می‌یابند و به درمان پزشکی نیاز ندارند ، اما در صورت وجود تب ، تورم غدد لنفاوی ، عدم بهبود پس از دو هفته یا تغییر رنگ و بافت زخم، باید به دندانپزشک یا متخصص مراجعه کرد تا علت دقیق مانند عفونت قارچی یا تغییرات پر خطر بررسی شود.
چه غذاهایی در زمان داشتن زخم سقف دهان نباید خورده شوند ؟
برای کاهش درد و تسریع بهبود، باید از خوردن غذاهای تند و فلفلی ، اسیدی ( مرکبات و گوجه‌فرنگی ) ، شور ، داغ ( چای و قهوه داغ ) ، سخت و ترد ( چیپس ، مغزها ) و چسبنده یا خیلی شیرین ( تافی ، کارامل ) خودداری کنید و به جای آن غذاهای نرم و خنک مانند پوره میوه یا ماست مصرف نمایید .
آیا دهان‌شویه‌ها در بهبود زخم سقف دهان مؤثرند ؟
بله
- دهانشویه آب‌نمک معمولی : خاصیت ضدعفونی‌کننده و ضدالتهاب دارد.
- دهانشویه کلرهگزیدین : در صورت تجویز پزشک استفاده شود . اثر قوی‌تری دارد که با کاهش باکتری‌ها میتواند روند بهبود را تسریع کند، اما به دلیل خاصیت سوزانندگی بالای آن ، استفاده از آن در مراحل اولیه زخم توصیه نمی‌شود.
- دهانشویههای گیاهی : مانند بابونه یا آلوئه‌ورا نیز می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند.
دهانشویههای ضدقارچ : در صورت وجود عفونت قارچی ( برفک ) ، دهانشویههای ضدقارچ مانند نایستاتین مؤثر خواهند بود.
آیا زخم سقف دهان در کودکان هم شایع است ؟
بله، این مشکل در کودکان نسبتاً شایع است . عواملی مانند آفت دهانی همراه با تب ، عفونت قارچی دهان ( برفک ) ، کمبود آهن یا ویتامین B12 و حتی آسیب‌هایی مثل فرو رفتن نوک مداد در سقف دهان یا سوختگی ناشی از خوردن غذای داغ ( مثل پیتزا ) می‌توانند باعث ایجاد زخم شوند. در این شرایط بهتر است از غذاهای نرم و خنک مانند پوره میوه یا بستنی مخصوص استفاده شود. همچنین اگر کودک تب دارد یا بی‌اشتهاست، حتماً باید با پزشک کودکان مشورت شود.
آیا آلرژی میتواند باعث زخم در سقف دهان شود ؟
بله ؛ حساسیت به برخی مواد غذایی ( مثل شیر ، گلوتن ، سویا ) یا ترکیبات خمیردندان و دهانشویه ( سدیم لوریل سولفات ) میتواند مخاط دهان را ملتهب کرده و باعث زخم شود ، همچنین در موارد نادر آلرژی‌های فصلی به علت خشکی زیاد دهان زمینه ساز ترک و زخم سقف دهان می‌گردند که تشخیص آن نیاز به تست‌های آلرژی و کنار گذاشتن ماده محرک دارد.
آیا زخم سقف دهان میتواند نشانه سرطان باشد؟
اغلب زخم‌های سقف دهان بی‌خطر هستند ، اما اگر زخمی بیش از دو هفته بدون دلیل واضح ( مثل ضربه یا سوختگی ) باقی بماند، لبه‌های نامنظم یا رنگ غیرطبیعی داشته باشد ، خونریزی کند یا با کاهش وزن و درد گوش و گلو همراه شود ، باید سریعاً نمونه‌برداری و ارزیابی توسط متخصص صورت گیرد تا تغییرات پیش‌سرطانی یا بدخیم رد یا تأیید شود.
