ورم لثه : روش های تشخیص ، دسته بندی و درمان
ورم لثه یا تورم لثه چیست ؟ علل و علائم و درمان آن
در برخی موارد تورم لثه ها همراه با قرمزی و حساس شدن میباشد که این مشکل معمولا به دلیل باقی ماندن باکتری ها و پلاک های دندانی روی دندان و اطراف لثه به وجود می‌آید و ظاهر لثه های شما متورم یا بیرون زده و یا برآمده می‌شود. رنگ طبیعی لثه ها صورتی است و وقتی دچار ورم لثه می شوید رنگ آن ها در نزدیکی و اطراف دندان شما به رنگ قرمز در می آید و احساس درد و ناراحتی در ناحیه لثه ها خواهید داشت.
اما فراموش نکنید که در برخی موارد دیگر نیز ممکن است ورم لثه بدون قرمز شدن و حساسیت باشد که در اینگونه موارد دلایل آن عواملی متفاوت از دلایل فوق میباشد.
انواع تورم لثه
- ورم لثه سفت (Firm Gingival Swelling)
- ورم لثه نرم (Soft Gingival Swelling)
- ژنژیویت (Gingivitis)
- پریودنتیت (Periodontitis)
- هایپرپلازی لثه (Gingival Hyperplasia)
- هایپرتروفی لثه (Gingival Hypertrophy)
- تورم لثه در بارداری (Pregnancy Gingivitis)
- تورم لثه ناشی از عفونت (Abscessed Gum)
- پریودنتیت پیشرفته (Aggressive Periodontitis)
- تورم لثه در اثر آسیب یا تحریک بیرونی (Traumatic Gingivitis)
- فیبروماتوزیس ارثی لثه (Gingival Fibromatosis – GF)
ورم لثه سفت (Firm Gingival Swelling)
در این حالت ، هنگام لمس ، لثه حس سفتی و سنگی دارد انگار که دارید استخوان لمس می‌کنید. معمولاً نیاز به درمان تخصصی دارد ، مانند درمان عفونت ، جراحی برای برداشتن بافت اضافی ، یا پاکسازی عمیق لثه.
علائم ورم لثه سفت
لثه‌ها به صورت سفت و مقاوم احساس می‌شوند. در لمس ، تورم ممکن است به نظر برسد که سخت و غیرقابل جابجایی است.
ورم لثه نرم (Soft Gingival Swelling)
در این حالت ، لثه‌ها نرم و قابل انعطاف هستند و معمولاً به دلیل تجمع مایع در بافت‌ها ایجاد می‌شود. درمان معمولاً شامل بهبود بهداشت دهان و دندان ، استفاده از دهانشویه‌های ضدباکتری ، و در صورت لزوم ، درمان آنتی‌بیوتیکی است.
علائم ورم لثه نرم
تورم لثه‌ها نرم و شل است. اگر به آن فشار وارد کنید ، ممکن است فرو برود و لثه‌ها به راحتی به عقب برگردند.
ژنژیویت (Gingivitis)
ژنژیویت شایع‌ترین نوع تورم لثه است که معمولاً در ناحیه طوق دندان به دلیل جمع شدن پلاک‌های باکتریایی روی دندان‌ها ایجاد می‌شود. به راحتی با بهبود بهداشت دهان و دندان (مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم) قابل درمان است.
علائم ژنژیویت
قرمزی و تورم لثه‌ها در ناحیه طوق دندان ،خونریزی هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن ،بوی بد دهان
پریودنتیت (Periodontitis)
پریودنتیت مرحله پیشرفته‌تری از ژنژیویت است که با التهاب شدید لثه‌ها و آسیب به بافت‌های حمایتی دندان‌ها همراه است.در این مرحله نیاز به درمان تخصصی توسط دندانپزشک ، مانند پاکسازی عمیق (اسکیلینگ) یا جراحی.
علائم پریودنتیت
تورم شدید لثه‌ها ، خونریزی زیاد از لثه‌ها ، حساسیت دندان‌ها ، پس‌روی لثه‌ها (لثه‌ها از روی دندان‌ها عقب می‌روند) ، لق شدن دندان‌ها.
هایپرپلازی لثه (Gingival Hyperplasia)
این دسته از تورم ها از همان مواردی هستند که معمولا با قرمزی و حساسیت همراه نیستند. در این حالت ، تعداد سلول‌های لثه افزایش می‌یابد و لثه‌ها به صورت غیرطبیعی بزرگ و متورم می‌شوند. معمولاً به دلیل مصرف داروها ، تغییرات هورمونی یا بیماری‌های سیستمیک رخ می‌دهد. برخی داروها مانند فنی‌توئین (برای درمان تشنج) ، سیکلوسپورین (برای تقویت سیستم ایمنی) و برخی داروهای فشار خون می‌توانند باعث تورم غیرطبیعی لثه شوند. درمان آن بستگی به علت اصلی دارد. ممکن است نیاز به تغییر داروها یا درمان جراحی برای حذف بافت اضافی لثه باشد.
علائم هایپرپلازی لثه
تورم و افزایش حجم لثه‌ها که موجب پوشاندن دندان‌ها می‌شود ، لثه‌های ضخیم و سفت
هایپرتروفی لثه (Gingival Hypertrophy)
هایپرتروفی لثه به افزایش حجم لثه‌ها گفته می‌شود که معمولاً به دلیل بزرگ شدن سلول‌های لثه بدون افزایش تعداد آن‌ها رخ می‌دهد. با بهبود بهداشت دهان و دندان می تواند تا حدی این مورد را درمان کرد ولی در موارد شدید نیاز به مراجعه به دندان پزشک و جراحی و یا دارو است.
علائم هایپرتروفی لثه
تورم لثه‌ها ، احساس ناراحتی .
تورم لثه در بارداری (Pregnancy Gingivitis)
در دوران بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی، برخی زنان دچار تورم لثه می‌شوند که معمولاً در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری شایع‌تر است. بهبود بهداشت دهان و دندان می‌تواند در کاهش تورم کمک کند، اما در صورت ادامه مشکل، باید به دندانپزشک مراجعه کرد.
علائم تورم لثه در بارداری
قرمزی و تورم لثه‌ها ،خونریزی هنگام مسواک زدن.
تورم لثه ناشی از عفونت (Abscessed Gum)
عفونت در لثه‌ها می‌تواند باعث ایجاد آبسه و تورم شدید شود. این عفونت معمولاً ناشی از باکتری‌ها است که وارد لثه‌ها یا ریشه دندان‌ها می‌شوند. نیاز به درمان فوری توسط دندانپزشک، که معمولاً شامل تخلیه آبسه و درمان آنتی‌بیوتیکی است.
علائم تورم لثه ناشی از عفونت
تورم نرم و مواج و حساسیت شدید لثه‌ها ، درد ناگهانی و شدید ، تب یا احساس ناخوشی عمومی.
پریودنتیت پیشرفته (Aggressive Periodontitis)
این نوع از پریودنتیت یک بیماری نادر است که معمولاً افراد جوان و سالم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سریع‌تر از پریودنتیت معمولی پیشرفت می‌کند. در این مرحله درمان سریع و تخصصی شامل پاکسازی عمیق و درمان آنتی بیوتیکی مورد نیاز است.
علائم پریودنتیت پیشرفته
مطالعات تورم و قرمزی لثه‌ها ، خونریزی زیاد ، از دست دادن دندان‌ها
تورم لثه در اثر آسیب یا تحریک بیرونی (Traumatic Gingivitis)
گاهی اوقات به دلیل آسیب فیزیکی مانند استفاده از مسواک سخت ، کشیدن نخ دندان به طور اشتباه یا جراحی‌های دندانی ، لثه‌ها متورم می‌شوند. معمولاً با استراحت و مراقبت از ناحیه آسیب‌دیده ، التهاب به سرعت کاهش می‌یابد.
علائم تورم لثه در اثر آسیب یا تحریک بیرونی
تورم موضعی در ناحیه آسیب‌دیده ، درد و حساسیت.
فیبروماتوزیس ارثی لثه (Gingival Fibromatosis - GF)
نوعی بیماری نادر لثه‌ای است که باعث رشد بیش از حد و غیرطبیعی بافت لثه می‌شود. این وضعیت معمولاً به‌صورت تدریجی رخ می‌دهد و می‌تواند یک یا چند ناحیه از لثه را درگیر کند. معمولاً بدون درد است ، اما در صورت شدید بودن ، ممکن است باعث مشکلات جویدن ، گفتار و بهداشت دهان و دندان شود.
علائم فیبروماتوزیس ارثی لثه
افزایش حجم و ضخامت لثه‌ها به‌صورت تدریجی ، ظاهر سفت ، بدون درد و رنگ طبیعی یا کمی تیره لثه ، پوشانده شدن بخشی از دندان‌ها توسط لثه های متورم و ایجاد مشکل در جویدن یا گفتار ، افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه به دلیل دشوار شدن تمیز کردن دندان‌ها و در برخی موارد، تغییر شکل استخوان فک به دلیل فشار طولانی‌مدت بافت اضافی
دسته بندی انواع تورم لثه به دو دسته تورم غیرعفونی و عفونی :
ورم های عفونی لثه :
- ژنژیویت
- پریودنتیت
- پریودنتیت پیشرفته
- ژنژیویت بارداری
- آبسه لثه
- سلولیت (ورم عفونی سفت)
ورم های غیرعفونی لثه :
- هایپرتروفی
- هایپرپلازی
- آسیب بیرونی یا تحریک
- تورم ناشی از دارو ها
- فیبروماتوز لثه
علت ورم عفونی لثه چیست؟
- بهداشت نامناسب دهان و دندان یا عدم استفاده از مسواک و نخ دندان
- بیماری های لثه (ژنژیویت و پریودنتیت)
- تغییرات هورمونی ( بارداری)
- کمبود ویتامین
- عفونت های باکتریای ، ویروسی یا قارچی دهانی
- درمان نادرست ارتودنسی
علائم ورم عفونی لثه چیست ؟
- قرمزی و التهاب لثه : لثه رنگ طبیعی خود که صورتی است را از دست بدهد و رنگ آن به قرمز یا بنفش تیره متمایل شود.
- تورم و بزرگ شدن لثه ها
- خون ریزی لثه ها
- درد و حساسیت
- بوی بد دهان
- تحلیل لثه یا شکاف بین دندان ها و لثه
- احساس لقی در دندان ها
علت ورم غیر عفونی لثه چیست ؟
- تحریک یا اسیب بیرون : مسواک زدن شدید ، نخ دندان کشیدن محکم
- مصرف برخی دارو ها : داروهای ضد تشنج ، دارو های فشارخون ، داروهای سرکوب کننده ایمنی
- تغذیه نامناسب و رژیم غذایی ناسالم
- بیماری ها زمینه ایی و سیستمیک ( دیابت و سرطان)
- حساسیت به محصولات دهانی مانند مواد تشکیل دهنده خمیر دندان یا دهانشویه
- استفاده از دندان مصنوعی یا روکش
علل ورم لثه های پشت دندان جلو فک بالا چیست ؟
علل ورم لثه در این ناحیه کمی متفاوت تر از بقیه نواحی است ، هرچند که بسیاری از دلایل عمومی تورم لثه (مانند ژنژیویت یا پریودنتیت) می‌توانند در هر نقطه‌ای از لثه ها رخ بدهند ، اما برخی از عوامل خاص بیشتر در ناحیه پشت دندان‌های جلویی فک بالا دیده می‌شوند.
- وجود غدد بزاقی در این ناحیه (Papilla of Incisive Canal)
- فشار زبان و دندان‌های پایینی
- کیست یا تورم ناشی از سلول های جنینی عصبی (Nasopalatine Duct Cyst)
علت ورم لثه بعد از کشیدن دندان عقل چیست ؟
ورم لثه بعد از کشیدن دندان عقل یک واکنش طبیعی بدن به آسیب وارد شده به لثه و طی فرایند بهبودی لثه است. این تورم معمولاً چند روز اول پس از کشیدن دندان ظاهر می‌شود و به تدریج کاهش می‌یابد و اگر تورم لثه شدیدتر و همراه با درد شدید ، ترشح چرک ، یا تب بود ، باید حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید ، زیرا ممکن است عفونت رخ داده باشد. همچنین ورم لثه می تواند دلایل زیر را داشته باشد :
- التهاب طبیعی پس از جراحی (التهاب و پاسخ بدن به زخم)
- عفونت حفره خشک : در صورتی که پس از کشیدن دندان ، لخته خون محافظتی در محل زخم تشکیل نشود یا زود از بین برود ، استخوان و اعصاب در معرض هوا و باکتری‌ها قرار می‌گیرند به این وضعیت ، حفره خشک می‌گویند که باعث درد شدید ، تورم مداوم و بوی بد دهان می‌شود. و بهتر است حتما به دندانپزشک برای تمیز کردن حفره و قرار دادن پانسمان مخصوص و همچنین در صورت نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن عفونت ، مراجعه کنید.
- گیر کردن غذا در محل زخم
- واکنش به بخیه یا مواد دارویی
- واکنش به ضربه یا فشار زیاد در حین جراحی
درمان ورم لثه بعد از کشیدن دندان عقل
برای کاهش تورم و بهبود سریع میتوانید از کمپرس سرد ، شستشو دهان با آب نمک استفاده کنید و همچنین از مصرف دخانیات پرهیز کنید و برای جلوگیری از تحریک لثه بیشتر از مایعات و غذاهای نرم استفاده کنید. اگر پس از چند روز همچنان علائم بالا ادامه داشت ، حتما برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
علت ورم لثه بعد از کشیدن دندان چیست ؟
بیشتر دلایل ورم لثه پس از کشیدن سایر دندان ها با دلایل ورم لثه پس از کشیدن دندان عقل مشترک هستند ، اما تفاوت مهم وجود دارد که باعث می‌شود ورم بعد از کشیدن دندان عقل شدیدتر یا طولانی‌تر باشد و آن دلیل ضخیم تر بودن استخوان فک در آن ناحیه است ولی بقیه موارد برای سایر دندان ها هم صدق می‌کند.
برای درمان ورم لثه چه کار کنیم ؟
روش های خانگی درمان ورم لثه در مراحل اولیه و یا پیشگیری بیشتر به کار می آید و صرفا باعث تسکین و بهبود علائم می‌شود اما درمان قطعی ورم لثه با مراجعه به دندان پزشک و دارو صورت می گیرد و لازم است در موارد شدید حتما به دکتر مراجعه کنید.
درمان خانگی ورم لثه :
- مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم : حداقل دوبار در روز با مسواک نرم
- آب نمک (غرغره کردن با آب نمک)
- آلوئه‌ورا : ژل را مستقیما روی لثه ها بمالید و ماساژ دهید.
- چای سبز : چای دم کنید و پس از سرد شدن چای سبز ، از آن به‌عنوان دهانشویه استفاده کنید.
- روغن نارگیل : یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را چند دقیقه در دهان بچرخانید و سپس آن را بیرون بریزید و دهانتان را بشویید.
- دوری از مواد تحریک‌کننده : برای پیشگیری از تشدید ورم لثه ، از کشیدن سیگار ، مصرف الکل ، و خوردن غذاهای پرچرب و شیرین پرهیز کنید.
روش های تخصصی تر درمان لثه :
اگر ورم لثه شدید باشد یا با روش‌های خانگی بهبود نیابد، درمان‌های تخصصی از سوی دندانپزشک ضروری است :
- مراجعه به دندانپزشک برای تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها
- درمان ژنژیویت با آنتی‌بیوتیک‌ها
- آموزش بهداشت دهان و دندان : آموزش نحوه‌ی صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان و اصلاح روش‌های بهداشت دهان می‌تواند از ایجاد مجدد ورم لثه پیشگیری کند.
- جراحی لثه (در صورت نیاز)
- استفاده از داروهای ضدالتهاب موضعی ( دهانشویه یا ژل های ضدالتهاب)
- درمان بیماری‌های سیستمیک : اگر ورم لثه به دلیل یک بیماری سیستمیک مانند دیابت یا کمبود ویتامین C باشد ، دندانپزشک شما ممکن است برای درمان علت اصلی ، شما را به پزشک ارجاع دهد.
ورم لثه در نوزادان : علت ، علائم و درمان
یک مشکل شایع در نوزادان تورم لثه است که ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. این موضوع ممکن است باعث نگرانی والدین شود اما با تشخیص علت آن ، می‌توان این مشکل را حل کرد.
علت های تورم لثه در نوزادان
- رویش دندان‌های نوزاد (Teething)
- عفونت‌های دهانی
- آسیب بیرونی
- آلرژی یا واکنش به مواد غذایی
- کمبود مواد مغذی
علائم تورم لثه در نوزادان
- افزایش تولید بزاق در نوزاد
- احساس درد و ناراحتی
- بوی بد دهان
- تورم لثه شدید
- خونریزی لثه
- قرمزی لثه
- بی اشتهایی و بی قرار
- تب
- خواب کوتاه یا بیدار شدن متعدد در طول شب
درمان تورم لثه در نوزادان
روش های خانگی درمان تورم لثه در نوزادان :
با رعایت یک سری نکات ساده می تواند از ورم لثه نوزاد پیشگیری کرد. راهکار های زیر برای پیشگیری مناسب تر هستند تا درمان.
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- استفاده از گاز استریل
- استفاده از پستانک و یا دندان گیر
- استفاده از کمپرس سرد
- ماساژ ملایم
روش تخصصی درمان تورم لثه در نوزادان :
مراجعه به دندان پزشک کودک و مصرف دارو های تجویزی و رعایت بهداشت دهان و دندان نوزاد
نکات مهم برای والدین :
- در صورتی که تورم لثه همرا با علائم شدید و طولانی بود حتما به پزشک مراجعه کنید.
- حتی پیش از رویش دندان حتما لثه و دهان نوزاد را تمیز کنید .
- حتما پستانک و دندانگیر را منظم و درست تمیز کنید.
- بدون تجویز پزشک هرگز از هیچ ژل بی حسی موضعی استفاده نکنید.
- در زمان تورم لثه هرگز به نوزاد میوه ها و ابمیوه های اسیدی ندهید چون ممکن است باعث تحریک و درد بیشتر لثه شود.
ورم لثه در کودکان
تورم لثه در کودکان بالای ۲ سال با بزرگسالان تفاوت‌هایی دارد که در ادامه به آن میپردازیم:
در کودکان بالای ۲ سال یکی از دلایل اصلی تورم لثه می‌تواند فرایند دندان درآوردن باشد. در این سن ، ممکن است دندان‌های دائمی یا دندان‌های آسیاب در حال رشد و در آمدن باشند که می‌تواند باعث تورم ، درد و حساسیت لثه شود. همچنین در این سن ممکن است کودکان به بهداشت دهان و دندان خود توجه کمتری داشته باشند ، که این می‌تواند باعث التهاب لثه‌ها شود. پیشگیری از تورم لثه در کودکان بیشتر بر روی مراقبت‌های بهداشتی پایه‌ای مانند مسواک زدن صحیح، استفاده از خمیردندان فلوراید و کاهش مصرف شیرینی‌ها متمرکز است.
علائم و شدت تورم :
در کودکان تورم لثه درمعمولاً موقتی است و بعد از رویش دندان‌ها یا درمان بهداشت دهان، بهتر می‌شود. ممکن است با خونریزی خفیف یا حساسیت لثه همراه باشد، اما به طور کلی علائم شدید نخواهند داشت.
در نهایت ، اگر تورم لثه ها مدت طولانی ادامه یابد لازم است که به پزشک مراجعه کنید.
ورم لثه در دوران بارداری
یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری ورم لثه است که بسیاری از خانم‌ها ممکن است آن را تجربه کنند. این وضعیت معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی در بدن زنان ایجاد می‌شود و می‌تواند بر سلامت لثه و دندان‌ها تأثیر بگذارد. و علائم آن مثل ورم لثه در حالت معمول است و اگر تورم لثه در دوران بارداری شدید باشد باید فورا به دندانپزشک مراجعه کنید تا با مشکلات جدی تر مواجه نشید.
علل ورم لثه در بارداری :
- تغییرات هورمونی
- افزایش جریان خون به لثه‌ها
- ژنژیویت بارداری
- عدم رعایت بهداشت دهان
پیشگیری و درمان :
- مسواک زدن صحیح
- استفاده از نخ دندان
- مراجعه به دندانپزشک
- رژیم غذایی سالم
- احتیاط با داروها
مقالات مشابه
در صورت علاقه مندی به مطالعه بیشتر درباره زخم سقف دهان و موارد مرتبط می توانید از مقالات معتبر زیر استفاده کنید :
سوالات متداول
ورم لثه چیست ؟
به دلیل تجمع باکتری ها روی دندان و اطراف لثه ممکن است لثه ها دچار تورم شده باشد از نشانه های آن می تواند به تغییر رنگ لثه ها از صورتی به قرمز و رنگ های تیره و درد و بیرون زدگی لثه ها اشاره کرد.
علت ورم لثه چیست ؟
بهداشت نامناسب دهان و دندان ، بیماری های لثه ، تغییرات هورمونی ، کمبود ویتامین ،عفونت های باکتریای ، ویروسی یا قارچی دهانی ، تحریک یا اسیب از بیرون به دندان و لثه ها ، مصرف برخی دارو ها ، تغذیه نامناسب و رژیم غذایی ناسالم ، مصرف الکل و دخانیات ، بیماری ها زمینه ایی و سیستمیک و …
برای ورم لثه بعد از کشیدن دندان عقل چه میشه کرد ؟
از کمپرس سرد برای کاهش تورم استفاده کنید و دهان خود را با آب نمک بشویید و از مصرف دخانیات پرهیز کنید و مایعات زیاد مصرف کنید و تا مدتی غذاهای نرم و سبک میل کنید. اگر پس از چند روز همچنان درد و تورم و بیحالی و … داشتید حتما برای معاینه به دندان پزشک مراجعه کنید.
برای ورم لثه چه قرصی بخوریم ؟
برای کاهش التهاب و درمان ورم لثه ابتدا باید به دندان پزشک مراجعه کنید و بسته به نوع ورم و علت آن دارو هایی از خانواده مسکن ها و ضد التهاب ها (ایبوپروفن و پاراستامول) یا آنتی بیوتیک ها (میترونیدازول) ، دهانشویه های ضد باکتری و یا دهانشویه های گیاهی و طبیعی تجویز می شود.
چگونه ورم لثه را از بین ببریم ؟
در مراحل اولیه و صرفا برای پیشگیری می توان از روش های خانگی مثل اب نمک ، آلوئه ورا ، چای سبز ، روغن نارگیل و زردچوبه استفاده کرد ، اما در موارد شدید تر توصیه می شود حتما به پزشک مراجعه کنید.
برای ورم لثه کودکان چه باید کرد ؟
اگر در مراحل اولیه یا صرفا در جهت پیشگیری باشد ، آموزش و ترویج کودک به رعایت بهداشت دهان و دندان و در مراحل پیشرفته مراجعه به پزشک در جهت تجویز دارو و دهانشویه های مخصوص کودک.
