سفید شدن لثه در نوزادان و کودکان : علت و درمان
سفید شدن لثه در نوزادان و کودکان، موضوعی نگرانکننده برای بسیاری از والدین است. این تغییر رنگ میتواند از یک اتفاق بیخطر مانند دنداندرآوردن تا علائم مشکلاتی جدیتر مانند عفونت قارچی، کمخونی یا واکنش به مواد مختلف دهانی باشد.
در این مقاله به بررسی کامل علل سفید شدن لثه در کودکان، تفاوت آن با شرایط طبیعی، علائم خطر، روشهای درمان خانگی و تخصصی و زمان مراجعه به پزشک میپردازیم تا والدین بتوانند با آرامش و آگاهی درست از فرزندشان مراقبت کنند.
علل سفید شدن لثه در نوزادان
- دندان درآوردن (Teething)
- باقی ماندههای غذایی یا شیر
- کیستهای دندانی (Epstein Pearls یا Bohn’s Nodules)
- برفک دهانی (Oral Thrush – کاندیدیازیس)
- کمبود آهن یا ویتامین B12
- ضربه یا فشار در اثر مکیدن شدید
1. دندان درآوردن (Teething)
- توضیح : زمانیکه دندان شیری در حال بیرون آمدن است، لثه آن ناحیه ممکن است متورم، سفید یا برآمده شود.
- نشانهها : بیقراری، آبریزش از دهان، مالیدن لثه با دست.
- مهم : طبیعی است و نیاز به درمان ندارد، مگر با تب یا اسهال همراه باشد.
2. باقی ماندههای غذایی یا شیر
- توضیح : گاهی لکه سفید روی لثه در واقع شیر خشک یا ذرات غذاست که به اشتباه قارچ یا زخم تلقی میشود.
- روش افتراق : بهآسانی با گاز استریل پاک میشود.
3. کیستهای دندانی (Epstein Pearls یا Bohn’s Nodules)
- توضیح : دانههای سفید کوچک و بدون درد روی لثه یا سقف دهان نوزاد، شایع در هفتههای اول تولد.
- ویژگی : طبیعی، بیضرر و خودبهخود از بین میروند.
- نیاز به درمان : ندارد.
4. برفک دهانی (Oral Thrush – کاندیدیازیس)
- توضیح : قارچ کاندیدا باعث ایجاد پوشش سفید روی لثهها، زبان یا گونهها میشود.
- علت : سیستم ایمنی نابالغ، آنتیبیوتیک، یا تماس با سینه آلوده.
- نشانهها : نوزاد بیاشتها یا بدخلق، گاهی سوزش دهان.
- درمان : ضدقارچ خوراکی (مانند نیستاتین).
5. کمبود آهن یا ویتامین B12
- توضیح: باعث رنگپریدگی و سفید شدن ملایم لثهها میشود.
- نشانهها: نوزاد رنگپریده، خسته، رشد آهسته.
- تشخیص: با آزمایش خون توسط پزشک کودک.
6. ضربه یا فشار در اثر مکیدن شدید
- توضیح: گاهی نوزادان در اثر مکیدن انگشت یا پستانک، ناحیهای از لثه آنها دچار فشار و کمخونی موضعی میشود که سفید به نظر میرسد.
- نیاز به درمان: اگر درد یا التهاب نداشته باشد، نیاز ندارد.
علت های سفید شدن لثه در کودکان بالای دو سال
- عفونت یا آبسه دندان شیری
- لکوپلاکیا کودکان (نادر ولی ممکن)
1. عفونت یا آبسه دندان شیری
- توضیح : اگر دندان شیری به هر دلیلی دچار عفونت شده باشد، ممکن است در اطراف آن، روی لثه محلی برای خروج چرک بوجود بیاید که به آن فیستول میگویند و سفید رنگ است.
- نشانهها : درد، تورم، تب.
- درمان : توسط دندانپزشک کودکان.
2. لکوپلاکیا کودکان (نادر ولی ممکن)
- توضیح : در موارد بسیار نادر، کودکان مبتلا به بیماریهای خاص یا نقص ایمنی ممکن است لکههای سفید ضخیم (لکوپلاکیا) روی لثه داشته باشند.
- نیاز به پیگیری : دارد، توسط متخصص دهان یا دندانپزشک کودکان.
درمان سفید شدن لثه در نوزادان و کودکان
درمان خانگی و جهت پیشگیری
برای موارد خفیف، مراقبتی و بدون علامت شدید میتوانید موارد زیر را انجام دهید :
- تمیز کردن روزانه لثه نوزاد با گاز استریل مرطوب
- استفاده از پد مخصوص دهان کودک برای پاکسازی آرام قارچ یا باقیمانده شیر
- ضدعفونی منظم پستانک و شیشه شیر با جوشاندن یا محلول مخصوص
- اجتناب از استفاده طولانی پستانک یا مکیدن انگشت
- در صورت دندان درآوردن: استفاده از حلقههای خنککننده دندانگیر یا ماساژ آرام با انگشت تمیز
- مصرف آب کافی در کودکان بالای یک سال برای جلوگیری از خشکی دهان
- تغذیه متعادل با ویتامینهای B12، C و آهن (در کودکان غذاخور)
درمان تخصصی سفید شدن لثه
در صورت وجود علائم شدید یا غیرطبیعی موارد زیر را انجام دهید :
- بررسی بالینی دقیق دهان توسط دندانپزشک اطفال یا متخصص کودکان
- تشخیص عفونتهای قارچی یا ویروسی با نمونهگیری در صورت لزوم
- برداشت ضایعات سفید یا پلاکهای مشکوک در موارد مقاوم
- آموزش صحیح به والدین درباره مراقبت دهان کودک
- در صورت نیاز، درمان کمخونی یا بیماری زمینهای در همکاری با پزشک کودک
- مراقبتهای اختصاصی هنگام دندان درآوردن در صورت التهاب یا سفیدشدگی گسترده لثه
درمان دارویی سفید شدن لثه
فقط با تجویز پزشک یا دندانپزشک اطفال از این زیر استفاده کنید :
- ژل ضدقارچ موضعی (مانند نیستاتین) برای برفک دهان در نوزادان و کودکان خردسال
- قطره خوراکی نیستاتین در موارد گستردهتر یا کودکان کوچکتر
- پماد یا ژل تسکیندهنده التهاب لثه هنگام دنداندرآوردن (با تجویز متخصص)
- آنتیبیوتیک خوراکی یا موضعی در صورت آبسه یا عفونت باکتریایی تاییدشده
- مکملهای ویتامین B12، آهن یا C در صورت تشخیص کمبود
- دهانشویه ملایم مخصوص کودکان بالای ۶ سال (در موارد خاص، با تجویز)
هشدار مهم : استفاده از هر نوع داروی ضدقارچ، ضدعفونیکننده یا دهانشویه در کودکان حتماً باید با تجویز پزشک باشد. مصرف خودسرانه ممکن است باعث آسیب یا بلع ناخواسته مواد خطرناک شود.
علائم خطر سفید شدن لثه در کودکان (نیازمند مراجعه فوری)
- همراه بودن با دیگر علائم سیستمیک (خوابآلودگی، رنگپریدگی، اسهال، بیحالی)
- عدم بهبود علائم تا ۴۸ ساعت پس از مراقبت خانگی
- مشکلات تنفسی همزمان با تورم دهان یا گلو
- افت وزن یا کاهش رشد در کودک نوپا
توصیه مهم :
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، والدین باید بدون تأخیر به پزشک اطفال یا دندانپزشک کودکان مراجعه کنند. تأخیر در پیگیری میتونه منجر به عفونتهای گسترده، مشکل در تغذیه یا حتی اختلال در رشد دهان و دندان بشود.
نتیجه گیری : لبخند سالم کودک با مراقبت بهموقع از لثه
سفید شدن لثه در نوزادان و کودکان همیشه نگرانکننده نیست، اما بیتوجهی به آن میتواند پیامدهای جدی به دنبال داشته باشد. مهمترین اصل، تشخیص تفاوت بین شرایط بیخطر و موارد نیازمند درمان تخصصی است.
اگر علائم هشداردهندهای مانند درد، تب، بوی بد دهان یا لکههای مقاوم مشاهده شد، نباید به تعویق انداخت. رسیدگی زودهنگام، نقش حیاتی در پیشگیری از عفونت، آسیب لثه و اختلال در رشد دندان دارد. مراقبت آگاهانه، کلید لبخند سالم کودک شماست.
مقالات پیشنهادی بین المللی درباره سفید شدن لثه کودکان
در صورت علاقه مندی به مطالعه بیشتر درباره ” سفید شدن لثه در نوزادان و کودکان “ و موارد مرتبط میتوانید از مقالات معتبر زیر استفاده کنید :
Pallor and Whitening of the Gums in Children
چکیده : بررسی علل ممکن سفید شدن لثه در کودکان از جمله آفت، التهاب و حتی سرطان دهان
لینک : lupinepublishers.com
سوالات متداول درباره سفید شدن لثه در نوزادان و کودکان
سفید شدن لثه نوزاد نشانه چیست ؟
ممکن است به دلیل دنداندرآوردن، برفک دهان یا باقیماندن شیر روی لثه باشد.
آیا سفید شدن لثه در کودک خطرناک است ؟
اگر با تب، درد، بیقراری یا زخم همراه باشد، باید پیگیری شود.
برفک دهانی چگونه باعث سفید شدن لثه میشود ؟
قارچ کاندیدا باعث ایجاد لایه سفید یا شیری روی لثه و زبان کودک میشود.
سفید شدن لثه هنگام دنداندرآوردن طبیعی است ؟
بله، معمولاً طبیعی است و در اثر التهاب موضعی لثه ایجاد میشود.
آیا کمخونی باعث سفید شدن لثه کودک میشود ؟
بله، کمخونی بهویژه فقر آهن یا B12 میتواند باعث رنگپریدگی لثه شود.
چه زمانی باید کودک دارای لثه سفید را نزد پزشک ببریم ؟
با تمیز کردن آرام دهان با گاز مرطوب، رعایت بهداشت دهان و پرهیز از تحریک لثه.
آیا سفید شدن لثه نشانه عفونت است ؟
اگر سفیدی لثه بیش از دو روز طول کشید یا با تب، ترشح یا بوی بد همراه بود.
آیا پستانک باعث سفید شدن لثه میشود ؟
در صورت وجود علائمی مثل جوش، زخم یا بوی بد دهان، احتمال عفونت وجود دارد.
بهترین راه پیشگیری از سفید شدن لثه کودک چیست ؟
استفاده طولانی یا آلودگی پستانک میتواند باعث تحریک یا رشد قارچ شود.