زبان توت فرنگی : نشانه ای نادر اما مهم
زبان توت فرنگی به وضعیتی گفته می شود که در آن زبان قرمز متورم و نقطه نقطه شده و ظاهری شبیه به توت فرنگی پیدا می کند که می تواند هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ دهد. این علامت ممکن است نشان دهنده ی بیماری های زمینه‌ای به ویژه در کودکان باشد.
علت های اصلی بروز زبان توت فرنگی
بیماری مخملک (Scarlet Fever)
مخملک یک عفونت باکتریایی است که با گلودرد، تب و بثورات (ضایعات) پوستی همراه است. زبان توت‌فرنگی از علائم شاخص این بیماری است و معمولا پس از چند روز پوشش سفید زبان به قرمز روشن تبدیل می‌شود.بیماری کاوازاکی (Kawasaki Disease)
یکی از علت های شایع زبان توت‌فرنگی در کودکان زیر پنج سال است. علائم اصلی آن شامل تب بالا، التهاب رگ‌های خونی، قرمزی چشم‌ها و تورم دست و پا می‌شود.
نشانه های همراه با زبان توت فرنگی
وجود برخی علائم دیگر در کنار زبان توت فرنگی، تشخیص علت و نوع بیماری را برای ما آسان تر می‌کند.
علائم همراه زبان توت فرنگی ناشی از مخملک
- تب بالا (معمولا ۲ تا ۵ روز)
- گلودرد چرکی
- بثورات قرمز زبر روی پوست (به‌ویژه قفسه سینه و کشاله ران)
- پوسته‌ریزی نوک انگشتان
نشانه های همراه زبان توت فرنگی ناشی از کاوازاکی
- تب مداوم که بیش از پنج روز به طول می‌انجامد.
- قرمزی، خشکی و ترک‌خوردگی لب‌ها
- قرمزی و تورم کف دست‌ها و پاها
- التهاب ملتحمه دوطرفه (قرمزی و ورم لایه مخاطی در هر دو چشم) بدون ترشح چرکی
- تورم و درد در غدد لنفاوی گردنی
علائم تکمیلی که ممکن است مشاهده شوند :
- بی‌اشتهایی و تحریک‌پذیری غیرعادی
- سردرد و دردهای عضلانی–مفصلی
- علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم یا اسهال
- خستگی شدید و ضعف عمومی
زبان توت فرنگی در کودکان
سیستم ایمنی کودکان هنوز در حال رشد و تکامل است و به همین دلیل بیشتر از بزرگسالان در معرض ابتلا به زبان توت فرنگی هستند. همچنین احتمال مبتلا شدن به بیماری هایی نظیر مخملک یا کاوازاکی در کودکان از نرخ بالاتری برخوردار است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید ؟
اگر زبان شما قرمز یا متورم شده و علائم دیگری مثل تب یا بثورات پوستی در کنار آن همراه است مراجعه به پزشک اهمیت می‌یابد. ابتدا پزشک با معاینه فیزیکی و بررسی ظاهر زبان، گلو، پوست و همچنین شرح حالی که از بیمار می گیرد می تواند تشخیص اولیه را بدهد. ممکن است بسته به علائمی که در کنار زبان توت فرنگی دیده می شود، آزمایش هایی از جمله ؛ آزمایش خون، کشت گلو، تست سطح ویتامین ها و اکوکاردیوگرافی به منظور بررسی عوارض کاوازاکی انجام گیرد.
درمان زبان توت فرنگی
بسته به علت اصلی که منجر به ایجاد این عارضه می شود رویکردهای درمانی متفاوتی در دستور کار قرار می گیرد که به اختصار به آنها می پردازیم.
درمان بدلیل بیماری مخملک
- استفاده از آنتی بیوتیک ها
- استراحت و مصرف مایعات گرم
درمان بدلیل بیماری کاوزاکی
- تزریق IVIG (ایمونوگلوبولین)
- مصرف آسپرین تحت نظر پزشک
- پیگیری قلب و عروق
سایر درمان ها
برای علت های دیگر بروز زبان توت فرنگی مصرف مکمل های ویتامین B12 یا فولیک اسید، دوری از عوامل آلرژی زا و شستشو و غرغره دهان با آب نمک توصیه می شود.
درمان خانگی زبان توت فرنگی
باید توجه داشت درمان خانگی فقط کمک کننده به بهبود علائم است و جهت درمان اصلی باید به پزشک مراجعه شود. اما مصرف آب کافی ، استفاده از غذاهای نرم و خنک و رعایت بهداشت دهان و دندان به عنوان درمان کمکی توصیه می‌شود.
عوارض عدم پیگیری درمان زبان توت فرنگی
در صورت عدم پیگیری زبان توت فرنگی و نادیده گرفتن علت زمینه ای آن، عوارض زیر ممکن است رخ بدهد :
- التهاب قلب یا رگ ها در بیماری کاوازاکی
- آسیب به دریچه های قلبی در مخملک
- گسترش عفونت به سایر نقاط بدن
- مشکلات کلیوی
پیشگیری از بیماری های مرتبط با زبان توت فرنگی
- درمان سریع گلودردهای چرکی
- مصرف کافی ویتامین ها و مواد معدنی
- واکسیناسیون کامل کودکان
- پرهیز از تماس با افراد بیمار
- رعایت بهداشت فردی خصوصا در کودکان
- مراجعه به هنگام و سریع به پزشک در صورت وجود تب و علائم مشکوک
مقالات مشابه
در صورت علاقه مندی به مطالعه بیشتر درباره ” زبان توت فرنگی “ و موارد مرتبط می‌توانید از مقالات معتبر زیر استفاده کنید :
سوالات متداول زبان توت فرنگی
زبان توت فرنگی دقیقا چیست ؟
زبان توت فرنگی به حالتی گفته می‌شود که سطح زبان قرمز روشن، متورم و برجسته می‌شود و ظاهری شبیه به سطح توت فرنگی پیدا می‌کند. این وضعیت معمولا نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مانند مخملک، بیماری کاوازاکی یا واکنش‌های آلرژیک است. زبان توت فرنگی یک بیماری مستقل نیست، بلکه علامتی بالینی است که نیاز به بررسی علت اصلی دارد.
آیا زبان توت فرنگی همیشه نشانه یک بیماری جدی است ؟
خیر، زبان توت‌فرنگی همیشه نشان‌دهنده یک بیماری جدی نیست. در برخی موارد ممکن است به دلیل عفونت‌های خفیف، واکنش‌های آلرژیک یا کمبود ویتامین‌ها ایجاد شود.
با این حال، در برخی شرایط می‌تواند هشداری از یک بیماری جدی باشد. به‌عنوان مثال، در کودکان ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های مخملک یا کاوازاکی باشد. همچنین در موارد نادر، زبان توت‌فرنگی می‌تواند از علائم اولیه سندرم شوک سمی (Toxic Shock Syndrome) باشد.
بنابراین، برای تشخیص دقیق و اطمینان از علت، مراجعه به پزشک ضروری است.
زبان توت فرنگی در چه کسانی بیشتر دیده می شود ؟
همان طور که پیش تر به آن اشاره شد به دلیل شیوع بیماری هایی مثل مخملک و کاوازاکی که در کودکان رایج است، عمدتا در کودکان زیر پنج سال دیده می شود. هر چند که ممکن است در بزرگسالان نیز در شرایط خاصی مثل واکنش های آلرژیک ایجاد شود.
آیا زبان توت فرنگی مسری است ؟
زبان توت‌فرنگی به‌تنهایی قابل انتقال و مسری نیست، اما باید توجه داشت که برخی از بیماری‌های زمینه‌ای که باعث بروز این عارضه می‌شوند ممکن است قابلیت انتقال داشته باشند. برای مثال بیماری مخملک یک بیماری عفونی و مسری است که از طریق تماس تنفسی یا قطرات بزاق منتقل می‌شود.
تفاوت زبان توت فرنگی با زبان جغرافیایی چیست ؟
| ویژگی | زبان توت فرنگی | زبان جغرافیایی |
|---|---|---|
| ظاهر زبان | سطح زبان قرمز یکدست، با نقطه های برجسته | نواحی بصورت تکه‌تکه رنگ پریده با الگوی نامنظم شبیه نقشه زمین |
| علت ایجاد | ناشی از بیماری‌های سیستمیک مانند مخملک، کاوازاکی یا کمبودهای تغذیه‌ای | معمولا ژنتیکی و بدون ارتباط با بیماری‌های سیستمیک |
| نیاز به درمان | نیاز به شناسایی علت زمینه‌ای و درمان متناسب با آن | معمولا نیازی به درمان ندارد، مگر در موارد همراه با درد یا ناراحتی |
عارضه زبان توت فرنگی چقدر طول می کشد ؟
مدت زمان بهبود زبان توت فرنگی بستگی به بیماری زمینه‌ای دارد که موجب بروز این حالت شده است :
-
مخملک : در صورتی که درمان با آنتی‌بیوتیک مناسب آغاز شود، علائم معمولاً طی ۵ تا ۷ روز بهبود می‌یابند.
-
بیماری کاوازاکی : این بیماری نیاز به مراقبت و درمان تخصصی دارد و روند بهبودی ممکن است چندین هفته به طول بینجامد.
-
علل آلرژیک یا کمبود ویتامین : با اصلاح رژیم غذایی یا حذف عامل آلرژی‌زا، معمولاً بهبودی در عرض چند روز تا یک هفته حاصل می‌شود.
آیا زبان توت فرنگی نشانه سرطان است ؟
در حال حاضر هیچ‌یک از بیماری‌های شایعی که باعث زبان توت‌فرنگی می‌شوند، ذاتا سرطانی نیستند و مستقیما به سرطان منجر نمی‌شوند. اما اگر علائم طولانی‌مدت، مکرر یا غیرمعمول هستند، یا همراه با نشانه‌های دیگر مانند کاهش وزن، درد پایدار، یا زخم‌های غیرقابل بهبود باشند ؛ حتما باید پیگیری دقیق‌تری صورت گیرد.
آیا زبان توت فرنگی باعث مشکلات تنفسی می شود ؟
اگر این وضعیت با تورم شدید دهان یا واکنش‌های آلرژیک همراه بود ممکن است منجر به مشکلات جدی تنفسی شود. در این وضعیت مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
